شگفت انگیز است آنهای که همه روزه از تاخت و تاز فرهنگی ایران (تهاجم فرهنگی ایران – از قول خود) مینالند، این را که «قاموس» و «کبیر» نیز واژه هائی اند که در نتیجۀ تاخت و تاز فرهنگی عرب داخل ادبیات پُربار دری شده اند نمیدانند.
«افغان جرمن آنلاین» هم که خویشتن را پرچینی در برابر باصطلاح تهاجمات فرهنگی میداند، علیرغم لغزشهای مشهود و زبان کوچه بازاری، واژۀ قاموس را «چقُر (؟؟) ترین قسمت بحر» و «مجموعۀ که در آن لغات جمع آوری شده باشند مانند - فرهنگ لغات ، مجموعۀ لغات ، دستۀ از لغات ، مجموعه لغات معنی کرده و در این حال عنوان «قاموس کبیر افغانستان» را که شاید از عینک او کلمه ای ست پرطنطنه، برای لغتنامۀ وبسایت خود برگزیده است. بهر حال قاموس واژه ای ست تازی و استعماری که با تهاجم فرهنگی» خشن، جبری و غرض آلودی همراه بوده است.
آیا فقط عنوان «لغتنامه» که خود آن را در تعریف از قاموس بکار برده اند، برای مجموعه ای مشتمل بر لغات و معانی شان کافی نبود؟ در زبان دری واژه «لغتنمانه» برای فرهنگ کلمات دری و فارسی استفاده میشود و از مزیت ترکیب کلمات عربی و دری نیز برخوردار است. قاموس بیشتر به «کتاب لغات» فارسی- عربی اشاره دارد و در برخی زبانها مانند عربی و ترکی هنوزهم به معنای «لغتنامه» استفاده میشود. اما باید یادآور شد هیچ یک، نه قاموس و نه لغتنامه قادر به توضیح مفهوم مجموعۀ کاملی از معانی کلمات در زبان خود نیستند. عنوان ترجیحی برای کتاب لغات دری و فارسی، «فرهنگ واژه ها» است.
اما در مورد بحثی که چندی پیش پیرامون لفظ «ارتش» جریان داشت، باید متذکر شد این لفظ مترادف جند، خیل، سپاه، فوج، قشون، گند، لشکر و نظام و برساخته های از دوران معاصر زبان فارسی و به قولی از واژهٔ «ارتشتار» (ارتشدار ) که قبلاً آن به معنی سپاهی و لشکری مورد استفاده داشت برگرفته شده. ارتشتار در پهلوی اَرتَیشتر و آن از واژه اوستائی رَثَه اِشتَرَه آمده که به معنی «رزمی» هاست .این لغت ترکی نیست. معادل ارتش فارسی در زبان ترکی « اردو» است که با رسم الخط لاتین نوشته میشود. کلمۀ ارتش در زبان ترکی نیز به کار میرود، اما ریشۀ تاریخی آن در جای دیگری ست.
«قشون» که در بالا از آن نام گرفته شد به طور خاص از زبان ترکی وارد زبان دری و فارسی شده است. با این حال کلمۀ «سپاه» در اصل دری و فارسی ست. این کلمه هماره در وصف یک نیروی نظامی بزرگ و قوی به کار رفته است.
یکایک ز ایران برآمد سپاه
سوی تازیان برگرفتند راه
سپه چون به نزدیک ایران کشید
همانگه خبر با فریدون رسید
بفرمود پس تا منوچهر شاه
ز پهلو به هامون گذارد سپاه
(فردوسی)
در این مقطع نمی خواهم روی کلمۀ «فرهنگ» که هر بار در عبارت «تهاجم فرهنگی ایران» در نوشتار برخیها به چشم میخورد اتکاء کنم. اما بدفعات دیده شده کلمات «کلتور» و «ثقافت» را که هردو عاریتی است در عوض «فرهنگ» به کار برده اند. اما هر زمان که انس خواننده و سهولت درک مطلب توسط مخاطب مطمح نظر بوده، استفاده از این زبان به اصطلاح «ملتی» نیز قدغن شده است.
