17.10.2025 باختر با وجود توافق آتشبس میان اسراییل و فلسطین، ساکنان نوار غزه همچنان با کمبود شدید مواد غذایی و تاخیر در توزیع کمکهای بشردوستانه روبهرو هستند. الجزیره روز پنجشنبه، ۱۶ اکتوبر، گزارش داده است که براساس توافق آتشبس، اسراییل متعهد شده بود روزانه ۶۰۰ موتر حامل کمکهای انسانی را وارد غزه کند، اما اکنون این تعداد را به ۳۰۰ موتر در روز کاهش داده است. گفته میشود که بهدلیل این محدودیتها، بخش بزرگی از کمکها هنوز به دست نیازمندان نرسیده است. مقامهای اسراییلی دلیل این کاهش را «تاخیر در بیرون آوردن اجساد اسیران اسراییلی از زیر آوار» عنوان کردهاند. براساس گزارش، دادههای سازمان ملل متحد نشان میدهد از ۱۰ تا ۱۶ اکتبر تنها ۲۱۶ موتر به مقصد نهایی خود در داخل غزه رسیدهاند. رانندهگان موترههای کمکرسان میگویند روند بازرسیهای اسراییل زمانبر است و تحویل کمکها با تاخیرهای طولانی انجام میشود. تصاویر ماهوارهای شرکت پلانت لبز (Planet Labs) نیز صف طولانی موترها را در سمت مصری گذرگاه رفح نشان میدهد که در انتظار ورود به گذرگاه کرم ابوسالم هستند.
|
17.10.2025 بی بی سی په افغانستان کې د طالبانو حکومت یوې سرچینې بيبيسي ته ویلي چې د دفاع وزیر به یې په قطر کې له پاکستان سره د خبرو لپاره د افغان پلاوي مشري وکړي. تمه ده مولوي محمد یعقوب مجاهد سبا دوحې ته لاړ شي. د پاکستاني پلاوي په تړاو لا څه نه دي روښانه شوي خو کتونکي انګیري چې ښايي تر ډېره د امنیتي او پوځي ادارو استازي او مشران به په کې وي. پر پاکستاني ځواکونو د "غچ" له بریدونو وروسته د طالبانو حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد ویلي وو چې د قطر او سعودي په غوښتنه یې له پاکستان سره اوربند منلی. وړاندې د پاکستان لومړي وزیر شهباز شریف ویلي وو چې د پاکستان او افغانستان ترمنځ د وروستۍ نښتې او ترینګلتیا د پای ته رسولو لپاره یې قطر ته د منځګړتوب وړاندیز کړی چې په وینا یې "هغوی [قطر] د دې مسئلې د هوارولو لپاره له دواړو لورو سره د جدي خبرو اترو لپاره چمتو دي."
|
17.10.2025 دآزادی رادیو د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ په وسله والو نښتو کې ملکي مرګ ژوبلې، په ملي او نړیواله کچه پراخ غبرګونونه راپارولي دي. د کابل ښار د تایمنیو سیمې یوه اوسېدونکې وایي چې د چهارشنبې ورځې ناوخته په یاده سیمه کې د پاکستان له لوري هوایي بریدونو سخت وېرولي او د دوی ګڼو ګاونډیانو ته یې مرګ ژوبله اړولې ده. دې مېرمنې چې نه غواړي په راپور کې یې نوم خپور شي، ازادي راډیو ته یې وویل"موږ د تایمني په دریم سړک کې اوسېږو او دا چاودنې په پنځم او څلورم سړک کې شوي دي. په دویم سړک یې یوه مدرسه هم ویشتلې ده. هماغه وخت چې خلکو د چاودنو غږونه واورېدل ټول ووتل. اوس ډېر کورونه تایمني کې خالي دي، خلک تللي. ډېره وېره شته، ټپیان او مړي هم خورا زیات وو. یو بلاک یې سم نیمایي ویجاړ کړی او مدرسه هم د دې لپاره چې مازدیګر و، کسان په کې زیات وو، د نجونو مدرسه وه، د مصباح مکتب څنګ کې ، زما وروڼه ورغلي وو ویل یې چې ټپیان او مړه ډېر وو. ماښام ټولې لارې بندې وې، خو سهار خلاصې شوې." یاده مېرمن زیاتوي چې د سیمې خلک سخت وېرېدلي او د نورو وختونو په شان ګڼه ګوڼه نه شته. یوناما وايي، د طالبانو او پاکستاني ځواکونو په شخړو کې نژدې څلورو سوه ملکي وګړو ته مرګ ژوبله اوښتې ده.
د چهارشنبې د ورځې د «اکتوبر د ۱۵ نیټې» د مازدیګر د شاوخوا څلورو بجو له چاودنو وروسته د کابل ایمرجنسي روغتون ته ۵ وژل شوي او ۳۵ ټپیان انتقال شوي دي. په دې اړه د دې روغتون په خبرپاڼه کې د ۱۰ ټپیانو حالت نازک ښودل شوی او ويل شوي چې د وژل شویو او ټپیانو کره شمېر لا څرګند نه دی. د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد او د کابل د امنیه قوماندانۍ ویاند خالد ځدران تر دې چاودنو وروسته پر خپلو اکس پاڼو یوازې ولیکل، چې د تیلو یوه ټانکر اور اخیستی دی. خو مجاهد، ځدران او د طالبانو د حکومت د کورنیو چارو وزارت ویاند عبدالمتین قانع بیا نن په دې اړه چې د پاکستان په هوایي حملو کې د اوښتې مرګ ژوبلې کره شمېر څومره دی، د ازادي راډیو پوښتنې ځواب نه کړې.
|
17.10.2025 رادیو آزادی نظیفه از زمانی که حملات هوایی مشکوک پاکستان محل سکونتش در کابل را هدف قرار داد، دیگر از خانه بیرون نشده است. او که به دلایل امنیتی با نام مستعار صحبت میکرد، به رادیو آزادی گفت: "ما از بیرون شدن میترسیم. نمیخواهیم در حملهای دیگر گیر بمانیم." نظیفه میگوید انفجارهای شدید در ۱۵ اکتبر خانهاش در منطقه تایمنی کابل – که یک منطقه مسکونی و تجارتی است – را لرزاند و شیشههای خانهاش را شکست. این حملات هوایی مشکوک در حالی در کابل انجام شد که همزمان جنگ تازهای میان طالبان و نیروهای پاکستانی شعلهور گردید. اسلامآباد همچنین در جنوب افغانستان حملات هوایی انجام داد؛ جایی که درگیریهای زمینی شدید نیز در آن جریان داشت.
|
17.10.2025 صدای آلمان گزارشها از جنوب افغانستان حاکی است که در درگیری مرزی صبح چهارشنبه در منطقه مرزی اسپین بولدگ تلفات زیادی به مردم ملکی وارد شده است. کریمالله زبیرآغا، مدیر صحت عامه منطقه اسپین بولدک یک روز پس از این درگیریهای مرگبار گفت: «ما ۱۷۰ زخمی و ۴۰ کشته داریم که همه غیرنظامی هستند.» صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید! این درگیریها شام چهارشنبه پس از آن که دو جانب روی یک آتشبس موقتی توافق کردند متوقف شد. اداره طالبان در مورد تلفات جزئیات تازه نداده و روز چهارشنبه از کشته شدن ۱۲ غیرنظامی خبر داده بود. هیئت معاونت سازمان ملل متحد «یوناما» نیز از تلفات ملکی به شمول زنان و کودکان در درگیری های روزهای گذشته خبر داده است. یوناما گفته است که گرچه آمار دقیقی از تلفات ملکی در همه مناطق در دست ندارد، اما تنها در منطقه اسپین بولدک در قندهار حداقل ۱۷ فرد ملکی کشته و ۳۴۶ تن دیگر زخمی شده اند.» شهباز شریف: توپ در میدان طالبان است
|
17.10.2025 دویچه ویلی د فرانسې خبري آژانس په حواله په سپين بولدک چېرې چې پرون، چهارشنبه (د ۲۰۲۵م کال د اکتوبر۱۵) د طالب او پاکستاني ځواکونو ترمنځ تازه نښتې شوې وې، دوکانه بيرته پرانیستل شوي او له سيمې وتلي خلک بیرته خپلو کورونو ته د راستنېدو په حال کې دي. پاکستاني او طالب چارواکو پرون د يوه ۴۸ اوربند اعلان وکړ چې د پاکستان د بهرنيو چارو وزارت په حواله یې موخه «د ديالوګ له لارې يوه مثبت حل ته رسېدل» دي. اړونده موضوع: طالبان او پاکستاني چارواکي پر اوربند سلا شوي دا اوربند د پاکستان پر وخت د ماښام له شپږو بجو چې د افغانستان ۵نيمې بجې کیږي، پيل شوي دی. په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د مرستندويه پلاوي «يوناما» هم له دې اوربند څخه ملاتړ کړی او په دې نښتو کې یې د ښځو او ماشومانو په ګډون د ملکي تلفاتو څخه خبرداری ورکړی دی. يوناما ويلي دي چې تر اوسه د ملکي تلفاتو دقيقې شمیر په لاس کې نه لري خو يوازې په سپين بولدک کې «لږ تر لږه ۱۸ ملکي کسان وژل شوي او ۳۴۶ نور ټپيان شوي دي. » يوناما ويلي دي چې په پکتيا، پکتيکا، کونړ او هلمند کې لومړیو نښتو يو ملکي تن وژلی او ۱۵ نور یې ټپیان کړي دي.» يوناما له دواړو غاړو غوښتي چې «ترینګلتيا ته د پای ټکی کيږي څو ملکيان خوندي وي او د نور ځاني زيان مخه ونیوله شي.» د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د برخې مشر فولکر تورک هم له دې اوربند څخه ملاتړ کړی او له دواړو غاړو یې غوښتي چې « ملکيانو ته د نور زيان رسېدو مخه ونيسي او پایداره اوربند ته دې ژمن شي.» د اوربند د اعلانیدو تر مخه د تېرې پنجشنبې په ورځ هم په کابل کې چاودنې شوې وې چې طالبانو یې پړه پر پاکستان اچولې وه. دا تازه نښتې تر همدې بريدونو وروسته پېل شوې او د پاکستان او افغانستان ترمنځ د ديورنډ کرښې په اوږدو کې په بېلا بېلو سيمو کې نښتې وشوې. د دې نښتو په نتيجه کې دواړو غاړو ته د تلفاتو اوښتو خبرونه هم ورکړل شول. د طالبانو د معلوماتو په حواله د شنبې ورځې راهېسې د نښتو په ترڅ کې په لسګونو کسان وژل شوي او د چهارشبنې ورځې نښتو ملکيان هم وژلي دي.
په کابل کې پنځه کسان وژل شوي
|
16.10.2025 روزنامه هشت صبح ۸صبح، کابل: افغان ایواک در همکاری با انجمن کهنهسربازان و شورای پناهندهگان امریکا، نامهای منتشر کرده که در آن بیش از ۵۵ نهاد، رفتار خشونتبار ادارههای مهاجرت و امنیت داخلی امریکا با کودکان و خانوادههای مهاجر را بهشدت محکوم کردهاند. افغان ایواک روز چهارشنبه، ۲۳ میزان، با نشر خبرنامهای گفته است در این نامه که از سوی گروهی از کهنهسربازان، رهبران مذهبی، مدافعان حقوق پناهندهگان و فعالان دموکراسی امضا شده، از امریکا خواسته شده تا در برخورد با مهاجران، بهویژه کودکان آسیبپذیر، اصول انسانیت، عدالت و کرامت انسانی را رعایت کند. امضاکنندهگان تأکید کردهاند که نحوه رفتار با آسیبپذیرترین قشر جامعه، معیار واقعی انسانیت و اخلاق یک کشور است و ایالات متحده باید در این زمینه «عملکرد بهتری» از خود نشان دهد. به گفته افغان ایواک هدف از این اقدام آن است که به امریکا یادآوری شود حفاظت از کودکان و خانوادههای بیپناه نهتنها یک مسوولیت اخلاقی، بلکه تعهدی قانونی و انسانی است. گفتنی است که افغان ایواک پیش از این نیز در واکنش به سیاستهای مهاجرتی ایالات متحده، نگرانیهای خود را ابراز کرده است. در ماه جنور این نهاد از تصمیم دولت ترمپ مبنی بر لغو پروازهای بیش از یکهزار و ۶۰۰ پناهجوی افغان که قبلاً برای اسکان در امریکا تأیید شده بودند، انتقاد کرده بود.
|
16.10.2025 بی بی سی د سياسي او فکري اختلافاتو سره سره د هندوستان د ښي لاسي هندو حکومت او د اسلامپالو افغان طالبانو تر منځ غوړېدونکې اړيکې په ظاهرا له تضاداتو ډکې ښکاري. خو د دوی نژدېوالی او همکاري د دواړو عملګرايي او واقعيت بيني ښيي. دواړه خواوې غواړي چې سياسي، ډېپلوماټيکي او سوداګريز تعلقات نور هم ژور کړي. هندوستان ته د طالبانو حکومت د بهرنيو چارو وزير مولوي امير خان متقي د يوې اوونۍ سفر (۹ -۱۴ اکټوبر) چې له تاوده هرکلي سره مخامخ شو د هند په افغان تګلاره کې د يوه مهم بدلون ثبوت دی. دا هند ته په افغانستان کې د طالبانو د حکومت د تر ټولو جګپوړي چارواکي سفر دی چې د پاکستان په پلازمېنه اسلام اباد کې تر هغې غونډې لس ورځې وروسته پيل شو چې د پخواني افغان حکومت د ځينو چارواکو او سیاستوالو په ګډون يو شمېر طالب ضد افغانانو په کې ګډون کړی و. د سپټمبر پر ۲۹ مه او ۳۰ مه جوړې شوې هغه غونډه کې چې د "سيمه ييز ډيالوګ" نوم ورکړل شوی، متقاعدو پاکستاني پوځي او ملکي چارواکو هم ګډون درلود. دا سفر په داسې وخت کې شوی چې هم د پاکستان او طالبانو د حکومت او هم د هندوستان او پاکستان تر منځ اړيکې پر خرابېدو دي.
|
16.10.2025 دآزادی رادیو له جرمني او څو نورو اروپايي هیوادونو وروسته د سویدن او اتریش چارواکو هم د ناقانونه او مجرمو کډوالو په ځانګړي دول افغانانو د ژر بېرته ستنولو پر اړتیا ټینګار کړی دی. سویدن غوښتنه کړې چې د اروپايي ټولنې کمیسیون دې داسې یو پروګرام جوړ کړي چې افغانستان ته د هغو کسانو د بېرته لېږلو چارې چټکې کړي چې په اروپا کې د پناه اخیستنې حق نه لري. د European Newsroom وېب پاڼې د راپور له مخې، د سویدن د کډوالۍ وزیر یوهان فورسل د سهشنبې په ورځ، د اکتوبر په ۱۴مه، د اروپايي تولنې په یوه ناسته کې د دې موضوع په مطرح کولو سره وویل: «هغوی باید داسې لارې چارې پیدا کړي چې د ناقانونه کډوالو جبري بېرته ستنول عملي شي، او که څوک سویدن ته راغلی او جرم یې کړی وي، باید وشړل شي.» نوموړي هیله څرګنده کړې چې د مثال په ډول د اروپايي ټولنې د ګډو چارټر الوتنو له لارې ډېری هغه افغانان چې د پناه حق نه لري، بېرته واستول شي. په راپور کې زیاته شوې چې په دغه ناسته کې د هغو کسانو د بېرته ستنولو د څرنګوالي په تړاو چې د پناه حق نه لري د اروپايي ټولنې د نویو قوانینو په اړه هم خبرې وشوې، خو د راپور په ټکو په دې اړه چې د اروپايي ټولنې له نورو هیوادونو د اخراج پرېکړې اجباري وي که اختیاري اختلاف موجود دی. Eunews ویب پاڼې هم سه شنبه داکتوبر ۱۴ مه راپور ورکړی چې د اتریش د کورنیو چارو وزیر ګرهارد کارنر هم د ناقانونه کډوالۍ پر وړاندې د لا زیات سخت دریځ غوښتنه کړې او ویلي یې دي هغه کسان باید بېرته واستول شي چې جدي جرمونه یې کړي ان که په خبره یې، د هغوی د بېرته ستنونې هیوادونه افغانستان یا سوریه وي. د هغه په حواله وړاندې راغلي چې «اوس ټولو ته څرګنده ده چې اروپا باید د ناقانونه کډوالۍ پر وړاندې لا سخت اقدام وکړي، په دې معنا چې مجرمین او ناقانونه کډوال باید بېرته واستول شي، ان د سوریې او افغانستان په شان هیوادونو ته.» نوموړي دغه څرګندونې لوکزامبورګ کې د کورنیو چارو د شورا غونډې ته کړې دي.
|
16.10.2025 رادیو آزادی پس از درگیریهای شدید میان نیروهای طالبان و نظامیان پاکستانی در امتداد خط دیورند، تمامی دروازهها میان دو کشور برای سومین روز بسته است. تورخم، سپینبولدک–چمن، انگوراده، غلامخان و خرلاچی پنج دروازه در امتداد خط دیورند اند که برای تجارت، ترانزیت و رفتوآمد مسافرین بین دو طرف استفاده میشد. اتاق تجارت و سرمایهگذاری افغانستان میگوید که به دلیل مسدود بودن این مسیرها، در حال حاضر صدها لاری حامل اموال تجارتی در هر دو طرف متوقف ماندهاند. این یک مشکل جدی است، هم برای جانب پاکستان ضرر است و هم به جانب افغانستان.
خانجان الکوزی، عضو هیئت مدیره این اتاق، سهشنبه ۱۴ اکتوبر به رادیو آزادی گفت هرچند برای بازگشایی این مسیرها با مسئولان سفارت پاکستان در کابل دیدار کردهاند، اما هنوز امیدواری در این خصوص وجود ندارد: «این یک مشکل جدی است، هم برای جانب پاکستان ضرر است و هم به جانب افغانستان. تمام راهها مسدود است، تا هنوز کدام روشنی هم معلوم نمیشود. ما که با تاجران هم صحبت کردیم، در هر دو طرف آنها به این باور هستند که راهها باید باز شوند، اما مسأله مربوط به وزارتهای اقتصاد نمیشود؛ همه بدست وزارتهای نظامی است.» او همچنان گفت که در حال حاضر، به علت توقف موترهای باربری حامل اموال تجارتی، تاجران هر دو طرف روزانه صدها هزار دالر ضرر میکنند. او همچنین گفت که اگر بسته بودن این راهها هفتهها و ماهها دوام کند، بر بازارهای دو طرف بهویژه افغانستان تأثیر منفی خواهد گذاشت.
|
16.10.2025 باختر از زمان شناسایی بیماری ایدز در سال ۱۹۸۱، این بیماری نقص ایمنی جان حدود ۴۴ میلیون نفر را در جهان گرفته است. ایدز یکی از بدترین اپیدمیهای تاریخ بشر است. هرچند آگاهیدهی و اقدامات وقایوی باعث کاهش مرگ و میر شده است، اما هنوز افراد زیادی در پیوند به این بیماری جان میدهند. در سال ۲۰۲۴، حدود ۶۳۰ هزار نفر در جهان بر اثر ابتلا به ایدز فوت کردند. با این حال، کشف جدید در کلینیک دانشگاهی شهر کلن آلمان امیدبخش است و میتواند نشانهای از پیدا شدن یک ابزار جدید برای مبارزه با ایدز باشد. آزمایش بیش از ۸۰۰ انتیبادی علیه ویروس عامل ایدزاین تیم پژوهشی به رهبری فلوریان کلاین، مدیر مؤسسه ویروسشناسی، نمونههای خون ۳۲ نفر را بررسی کرده است. همه این افراد به ویروس عامل ایدز «HIV» آلوده بودند، اما به طور طبیعی و بدون درمان، واکنش ایمنی بسیار قوی و گستردهای علیه این ویروس ایجاد کرده بودند. صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید! پژوهشگران در آزمایشگاه بیش از ۸۰۰ نوع انتیبادی در این نمونهها را آزمایش کردند تا توانایی آنها در خنثی کردن ویروس عامل ایدز «HIV» مشخص شود. یکی از این انتیبادیها به نام «04_A06» توجه ویژهای را به خود جلب کرد. این انتیبادی محل اتصال ویروس به سلولهای بدن را مسدود میکند و از ورود «اچآیوی» به سلولها جلوگیری میکند. اگر ویروس وارد سلول شود، آن را برای تکثر خود تغییر میدهد و به مرور زمان سیستم ایمنی بدن را تضعیف میکند.
|
16.10.2025 دویچه ویلی د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت نن، چهارشنبه وويل چې طالبانو سره پر يوه ۴۸ اوربند سلا شوي دي. دا اعلان تر هغه وروسته شوې دی چې د طالب او پاکستاني ځواکونو ترمنځ د يکشنبې په ورځ پيل شويو متقابلو بريدونو نن، چهارشنبه یو ځل بيا زور اخستی وو. په دې بريدونو کې د سرحد دواړو لوريو ته د مرګ ژوبلې اوښتو خبرونه ورکړل شوي دي. د پاکستان د بهرنيو چارو وزارت په يوه اعلاميه کې ويلي دي چې دواړو لوريو پر يوه «موقتي اوربند» هوکړه کړې ده چې ۴۸ ساعته به دوام وکړي او د چهارشنبې په ورځ د سيمې پر وخت د ماښام په شپږو بجو پيليږي. د وزارت په اعلاميه کې زياته شوې: «په دې موده کې به دواړه اړخونو د خبرو اترو له لارې صادقانه هڅې وکړي څو دې پيچلې خو د حل وړ ستونزې ته مثبت حل ومومي.» د پاکستان د بهرنيو چارو وزارت ويلي دي چې اوربند په افغانستان کې د طالبانو د حکومت په غوښتنه شوې خو طالبانو بيا دا خبره نه ده تائيد کړې او برعکس ادعا یې کړې. د طالبانو د ادارې ویاند ذبيح الله مجاهد پر اکس شبکه ليکلي چې «د پاکستان اړخ په غوښتنه او اصرار به نن ماښام له ۵نیمو بجو څخه وروسته داوړو هېوادونو ترمنځ اوربند پلې شي.
|
15.10.2025 روزنامه هشت صبح دونالد ترمپ، رییس جمهور امریکا، اعلام کرده که مرحله دوم توافق صلح غزه پس از بازگشت او از خاورمیانه و امضای آتشبس اکنون آغاز شده است. رسانههای بینالمللی، روز سهشنبه، ۱۴ اکتوبر، گزارش دادهاند که ترمپ در تروث اعلام کرده که به تازهگی از خاورمیانه بازگشته و تجربهای شگفتانگیز داشته است. بربنیاد گزارشها، ترمپ با اشاره به تبادل گروگانها افزود: «تمام ۲۰ گروگان سالم بازگشتهاند و بار سنگینی از دوش ما برداشته شد.» با این حال، رییس جمهور امریکا تاکید کرده که ماموریت هنوز پایان نیافته است، زیرا اجساد گروگانها هنوز تحویل نشدهاند و میزان پایبندی حماس به تعهداتش بر اساس توافق غزه مشخص خواهد شد. در همین حال، استیو ویتکاف، نماینده ویژه امریکا در خاورمیانه، در تلاش است تا تنشها میان اسراییل و حماس به دلیل تاخیر در تحویل اجساد کاهش یابد.
|
15.10.2025 بی بی سی  د عکس سرچینه،REUTERS/Anushree F خلک ډېری وخت وایي، یو انځور زر خبرې کوي. د تېرې دوشنبې په سهار د هند په ورځپاڼو کې یو انځور خپور شو چې ښيي ښځینه خبریالانې د طالبانو حکومت د بهرنیو چارو وزیر په خبري کنفرانس کې د څوکیو په لومړي کتار کې، ښاغلي متقي ته ناستې دي. کله چې ښاغلی متقي هند ته ورسید نو د سفر په شاوخوا ۴۸ ساعتونو کې یې دا دویم خبري کنفرانس و. له دې غونډې مخکې په یو بل کنفرانس کې یې ښځینه خبریالانو ته د ګډون اجازه نه وه ورکړل شوې نو دې سره سخت غبرګونونه پورته شول او کله چې دغه کنفرانس شو نو بیا ښځینه خبریالانو ته د ګډون اجازه وه. متقي د یکشنبې د ورځې په کنفرانس کې وویل، چې د ښځو ایستل قصدي نه وو. هغه زیاته کړه:"د جمعې د ورځې د خبري کنفرانس په اړه باید ووایم، چې هغه په ناڅاپي ډول تنظیم شوی و، چې د خبریالانو یو محدود نوملړ ټاکل شوی و او د ګډون کوونکو نوملړ ډېر مشخص و. دا یوه تخنیکي ستونزه وه. زموږ همکارانو یوازې یو مشخص نوملړ ته بلنه استولې وه او له دې پرته بل نیت نه و. "
ملګرو ملتونو افغانستان کې له ښځو سره روان چلند د "د جنسیت پر بنسټ اپارتاید" په توګه ګڼلی دی. هلته ښځې او نجونې نه شي کولای، چې له شپږم ټولګي پورته ښوونځي او بیا پوهنتون ته لاړې شي، پارکونو یا ورزشي کلبونو ته هم د تګ اجازه نه لري. د ملګرو ملتونو په خبره په هغو چارو کې، چې افغان مېرمنو ته د ترسره کولو اجازه ورکول شوې هغه هم ورځ تر بلې محدودېږي او د طالبانو حکومت امر کړی چې ښځې باید حجاب وکړي او بل دا چې ښځو ته د یوازې د سفر کولو اجازه هم نشته. طالبانو، چې په افغانستان کې په ۲۰۲۱ کال کې بیا واک ترلاسه کړ، له دې مخکې ویلي و، چې د ښځو حقونه ته د دوی د "افغاني کلتور او اسلامي شریعت د تفسیر له مخې" درناوی کېږي خو لویدیځو دیپلوماتانو ویلي، چې د ښځو پر وړاندې بندیزونه د دوی د رسمیت پېژندنې هڅې له خنډ سره مخامخ کوي. د ښځو د حقونو پر وړاندې د دوی چلند په نړیواله کچه تر ټولو سخت چلند دی. متقي د پنجشنبې په ورځ هند ته د یوې اوونۍ سفر په موخه تللی دی، دیلي تراوسه په افغانستان کې د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی، خو له هغو څو هېوادونو دی، چې له طالبانو سره یې سیاسي او نا رسمي اړیکې ساتلې دي. په کابل کې یو کوچنی ماموریت ترسره کوي او بشري مرستې استوي. دغه سفر ته د دواړو هېوادونو ترمنځ د اړیکو د پراخېدو په سترګه کتل کېږي او دواړو ته مهم دی. د راپورونو له مخې طالبان د رسمیت پېژندلې لپاره نړیوال ملاتړ ترلاسه کوي او هند خپلې ستراتیژیکې او امنیتي ګټې مخکې وړي. د تېرې جمعې په ورځ متقي د هند له بهرنیو چارو وزیر ایس جې شنکر سره ولیدل او اعلان یې وکړ، چې هند به خپل سفارت په کابل کې بېرته پرانیزي. دا سفارت په ۲۰۲۱ کې د طالبانو له بیا واکمنۍ وروسته تړل شوی و. د همدې ورځې په ورستیو کې یوه خبري غونډه وشوه، چې شاوخوا ۱۶ نارینه خبریالانو ګډون په کې کړی وو خو ښځینه خبریالانې د سفارت له دروازې وګرځول شوې. د طالبانو د حکومت یوې سرچینې منلې، چې ښځو ته د ګډون بلنه نه وه ورکړل شوې. د هند د بهرنیو چارو وزارت وویل، چې دوی له دې خبري کنفرانس سره هېڅ تړاو نه لري، ځکه دا د افغان سفارت لخوا تنظیم شوی و. خو د هند په خاوره کې د جنسیت پر بنسټ تبعیض سیاسي کسان او خبریالان غوسه کړل او د هند حکومت یې د دې پېښې د رامنځته کېدو له کبله وغانده. د اپوزیسیون مشر راهول ګاندهي وویل، دې غونډې ته د اجازه ورکولو له کبله د هند لومړي وزیر نریندرا مودي "هرې ښځې ته دا پیغام ورکړ، چې تاسې مېرمنې د هغوی د دفاع لپاره ډېرې کمزورې
|
15.10.2025 دآزادی رادیو نن د اکتوبر ۱۳ مه د طبیعي پېښو د خطر د کمولو نړیواله ورځ ده. په افغانستان کې د طبیعې افتونو یو شمېر قربانیان وايی په دغه ډول پېښو کې درانه زیانونه ورسېدلي خو د مرستو له ژمنو سره سره یې لازمې مرستې نه دي ترلاسه کړي. دوی وايي اوس چې د ژمي موسم مخ په رارسېدو دی دوی لا ډېرو بیړنیو مرستو ته اړتیا لري. د چاپیریال د برخې یو شمېر متخصصین وايي د بې کیفیته کورونو جوړول د طبیعې افتونو له امله د زیانونو د زیاتوالي یو لوی عامل دی. د کونړ د څوکۍ ولسوالۍ اوسېدونکی نعمت الله چې د تېرې اګسټ په ۳۱ مه د مرګونې زلزلې له امله سخت زیانمن شوی وايي میرمن او دوه ماشومان یې په دې زلزله کې مړه او کور یې ونړیده. کور مې ونړیده، ښځه او ماشومان مې مړه شول، موږ اوس تر خیمې لاندې سخت ژوند تیروو، موږ غواړو چې له موږ سره مرسته وشي، ځکه ژمی راروان دی او تر خیمې لاندې ژوند سخت دی، موږ کورونو ته اړتیا لرو ځکه موږ اوس مهال له جدي ستونزو سره مخ یو.
په ختیځو ولایتونو په ځانګړي ډول کونړ کې له دې مرګونې زلزلې وړاندې په وروستیو کې د افغانستان په یو شمېر نورو برخو کې هم ګڼو طبیعي افتونو بې شمېره کسان اغیزمن کړي دي. د بغلان یوه اوسېدونکی دوست محمد چې د دې ولایت د بورکې ولسوالۍ اوسېدونکی دی او د تېر کال سیلابونو له امله ورته زیانونه رسېدلي ازادي راډيو ته وویل: «زموږ په سیمه کې سیلابونو ټولو خلکو ته ګڼ زیانونه واړول، زموږ په کلي کې ۱۸ کورنۍ اوسېدې د ټولو کورونه یې ونړل او زموږ توکي او لوښي یې ځانه سره یوړل، په دې سیلابونو کې اوه کسان هم شهیدان شول، زموږ د کورنۍ په ګډون ټول کلی سخت زیانمن شو او اوس ټول له جدي ستونزو سره مخ یو، موږ سره لازمې مرستې نه دي شوي اوس مهال ان د څښلو اوبه نه لرو او یو بایلر په ۲ سوه افغانیو اخلو.»
|
15.10.2025 رادیو آزادی شماری از مهاجران افغان مقیم پاکستان از ادامه بازداشتها و افزایش فشارها بر مهاجران ابراز نگرانی میکنند. رحیم الله، یکی از نظامیان جمهوری پیشین و سرپرست یک خانواده ۵ نفره در راولپندی پاکستان، میگوید که پس از درگیریهای مرزی میان نیروهای طالبان و نظامیان پاکستانی، حکومت پاکستان شرایط زندگی مهاجران افغان را به شدت دشوارتر کرده است. او سه شنبه، ۱۴ اکتوبر، به رادیو آزادی گفت که مقام های پاکستانی به مالکان خانهها دستور داده اند تا افغان های را که بدون اسناد اقامت، خانه ها را کرایه گرفته اند، وادار به ترک خانهها کنند. مالک خانه خودم شب گذشته آمد و برایم گفت که شما ویزه ندارید خانه ما را تخلیه کرده و برای خود جای پیدا کنید
"درسه چهار روز گذشته که مناسبات حکومت پاکستان با امارت اسلامی افغانستان روبه خامت گذاشته است مشکلات زیاد را برای ما مهاجرین بوجود آورده است، گشت و گذار پولیس بسیار زیاد شده است. در کنار این مالکان خانه ها به تمام اتباع افغان که ویزه ندارند ابلاغ کرده اند که خانهها را ترک کنند، مالک خانه خودم شب گذشته آمد و برایم گفت که شما ویزه ندارید خانه ما را تخلیه کرده و برای خود جای پیدا کنید، این مشکلات است که فعلا دامنگیر تمام مهاجرین شده است." در شماری از ویدیوهای که توسط مهاجران افغان در شبکه های اجتماعی منتشر شده و گفته میشود مربوط به شهر کویته پاکستان است، دیده میشود که پولیس با موترهای بزرگ برای بازداشت مهاجران وارد عمل شده و افغان ها را بازداشت میکند. طیبه حسینی، یکی از باشندههای منطقه هزاره تاون کویته پاکستان نیز میگوید که بازداشت افغان ها درمسیر راه، خانهها و حتی دکانها جریان دارد. "من فعلا از کویته ازهزاره تاون با شما هم کلام هستم. در این جا شرایط بسیار خراب است ویدیو های که درصفحات اجتماعی نشر شده وضعیت از آن بدتر است و من خودم بیرون رفته بودم دیدم که همه راه ها را مسدود کرده بودند و هرکسی که از راه میگذرد بازداشت کرده و دکان ها را چک میکنند و داخل خانه ها شده و از مردم اسناد و مدارک میخواهند." این پناهجویان افغان ازحکومت پاکستان وسازمان ملل متحد میخواهند تا از فشار آوردن بر مهاجران افغان جلوگیری کرده و در قسمت تمدید ویزه های شان اقدام شود. در این جا شرایط بسیار خراب است ویدیو های که درصفحات اجتماعی نشر شده وضعیت از آن بدتر است
این در حالیست که پس از انجام حملات هوایی پاکستان بر شهر کابل و ولایت پکتیکا، بتازگی نیرو های طالبان درچندین ولایت کشور به شمول ننگرهار، کنر و کندهار با نظامیان پاکستانی درامتداد خط دیورند به درگیری پرداخته و هر دو طرف ادعای وارد کردن تلفات بر یک دیگر شان را کردند. ذبیح الله مجاهد سخنگوی حکومت طالبان این درگیری را انتقام گیری از نقض حریم هوایی کابل و حملات هوایی در پکتیکا از سوی پاکستان خوانده است. پس از این درگیری ها، حکومت پاکستان بار دیگر هشدار داده است که در برابر مهاجرین افغان در خاک این کشور بر اساس قوانین اقدام خواهد کرد.
|
15.10.2025 صدای آلمان نیروهای اداره طالبان افغان و قوای پاکستانی در مرز میان دو کشور وارد درگیریهای مرگبار شدند. ناظران هشدار داده اند که این خشونت های مرزی می تواند به جنگی تمام عیار تبدیل شود. دلیل این منازعه میان کابل و اسلام آباد چیست؟
در روزهای اخیر میان ارتش پاکستان و نیروهای طالبان در افغانستان درگیری های شدیدی رخ داده است. این مرگبارترین درگیری میان دو همسایه، از زمان بازگشت طالبان به قدرت در کابل در سال ۲۰۲۱ می باشد. مقامات پاکستانی و رژیم طالبان در کابل ادعا میکنند که تلفات و خسارات سنگینی به طرف مقابل وارد کرده اند. صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید! طالبان افغان اعلام کردند که اواخر روز شنبه در عملیاتی "تلافی جویانه" به خاطر «نقض حریم هوایی» افغانستان، به نیروهای پاکستانی در مرز حمله کردند. اداره طالبان روز یکشنبه اعلام کرد که در عملیات مرزی شبانهای که علیه پاکستان راه اندازی کرد، ۵۸ سرباز پاکستانی را کشتهاند. اما ارتش پاکستان گفت ۲۳ نفر از نیروهایش کشته شده اند. طالبان همچنین ادعا کردند که ۲۵ پوسته امنیتی ارتش پاکستان را تصرف کرده اند. مرتبط: ابراز آمادگی ترامپ به میانجیگری میان افغانستان و پاکستان در مقابل ارتش پاکستان ادعا کرد که بیش از ۲۰۰ جنگجوی طالبان افغان را کشته است. اما طالبان گفتند که تنها ۹ تن از نیروهایش کشته شده اند. ادعاهای هر دو طرف به طور مستقل قابل تأیید نیست؛ چراکه دسترسی به منطقه مرزی همچنان به شدت محدود است.
|
15.10.2025 دویچه ویلی د افغانستان د طالبانو ادارې ځواکونو او پاکستاني قواو د دواړو هېوادونو ترمنځ د پولې په اوږدو کې یوه خونړۍ جګړه وکړه. څارونکي وايي دغه سرحدي شخړې کېدای شي پر يوې لوېې جګړې بدلې شي. د کابل او اسلام آباد ترمنځ شخړه په څه ده؟
په وروستیو ورځو کې د پاکستان د پوځ او په افغانستان کې د طالبانو ځواکونو تر منځ د پولې په اوږدو کې شدېدې نښتې رامنځ ته شوي دي. دا له ۲۰۲۱م کال راهیسې چې طالبان پر افغانستان واکمن دي، د دواړوه ګاونډيو ترمنځ تر ټولو خونړۍ نښتې وې. پاکستاني چارواکو او په کابل کې د طالبانو ادارې، دواړه، یو بل ته د درونو تلفاتو او زیانونو د اړولو ادعاوې کړې دي. افغان طالبانو اعلان وکړ چې د شنبې په ورځ یې د پاکستان له خوا د افغانستان د «هوايي حریم د نقضولو» په خاطر یې په سرحد کې پر پاکستاني ځواکونو «غچ اخیستونکي» عملیات ترسره کړل. په سبا ېې یکشنبه، د طالبانو ادارې اعلان وکړ چې د پاکستان پر ضد په ترسره کړي شپني عملیاتو کې ېې ۵۸ پاکستاني ځواکونه وژلي دي. خو د پاکستان پوخ وویل چې په دغو نښتو کې د دوی ۲۳ عسکر وژل شوي دي. طالبانو همدارنګه ادعا وکړه چې د پاکستان د پوځ ۲۵ امنيتي پوستې ېې نيولي دي. په مقابل کې د پاکستان پوځ ويلي چې له ۲۰۰ ډېر د افغان طالبانو جنګیالي ېې وژلي دي. خو طالبانو وویل چې یوازې ۹ ځواکونه ېې وژل شوي دي. د دواړو خواو ادعاوې په خپلواکه توګه د تائید وړ نه دي؛ ځکه چې هغې سرحدي سیمې ته چې دغه نښتې په کې شوي، لاسرسی ډير محدود دی.
|
14.10.2025 روزنامه هشت صبح
۸صبح، کابل: خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، اعلام کرده که در پی حملات اخیر، تا امروز هیچ رابطهای مستقیم و غیرمستقیم، میان پاکستان و طالبان برقرار نیست و وضعیت فعلی را خصمانه توصیف کرده است. روزنامه دان روز دوشنبه، ۲۱ میزان، گزارش داده که خواجه آصف گفته است خصومتها امکان دارد هر لحظه از سر گرفته شوند و هشدار داده که نیروهای پاکستانی نمیتوانند از هوشیاری دست بردارند. او همچنین درباره مذاکره با کابل تأکید کرده که اگر طالبان همزمان با تهدید پاکستان خواهان مذاکره باشد، ابتدا باید تهدیدهای خود را عملی کند و سپس اسلامآباد آماده گفتگو خواهد بود. آصف افزوده که نیروهای پاکستانی «مناطق مسکونی و غیرنظامیان» را هدف قرار ندادهاند و تنها مخفیگاههای تروریستی را نشانه گرفتهاند. وزیر دفاع پاکستان همچنین یادآور شده که افغانستان محل فعالیت گروههای تروریستی بینالمللی مانند داعش، القاعده و طالبان است و همه تحت حمایت طالبان عمل میکنند. این اظهارات در حالی مطرح میشود که درگیریهای مرزی میان جنگجویان پاکستان و طالبان در روزهای اخیر شدت گرفته و منجر به کشته و زخمی شدن جنگجویان دو طرف شده است.
|
14.10.2025 بی بی سی د پاکستان بهرنیو چارو وزارت وايي، دغه هېواد هیله من دی، چې افغانستان کې به داسې یو حکومت واکمن شي، چې د افغانانو رښتینې استازولي به کوي. د پاکستان بهرینو چارو وزارت د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې د وړمې شپې (اکتوبر ۱۱) پېښې د طالبانو حکومت ''بې دلیله یرغل'' وباله چې په وینا یې د داسې فعالیتونو هدف ''د دواړو هېوادونو تر منځ د ورورګلوۍ اړیکو بې ثباته کول'' دي. له دې مخکې د یکشنبې پر شپه (اکتوبر ۱۲) د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې له هغه وروسته نښتې پیل شوې، چې افغانستان کې د طالبانو حکومت دفاع وزارت وویل چې پر ډیورنډ "فرضي" کرښه یې په بېلابېلو ولایتونو کې او د جمعې پر شپه (اکتوبر نهه) د کابل په ګډون په دوو سیمو کې د افغانستان د هوايي حریم د نقضولو په ځواب کې د پاکستاني لوري پر پوستو "غچ اخیستونکي" بریدونه کړي دي. د طالبانو حکومت د نژدې ۲۶۰۰ کیلومتره اوږدې ډیورنډ کرښې په اوږدو کې بریدونه وکړل، چې د رپوټونو له مخې دواړو لوریو پکې له سپکو وسلو، راکټونو، توپونو او ان ډرونونو هم کار اخیست، چې په ځینو سیمو کې یې د یکشنبې تر سهاره روان وو. له ځینو سیمو د یکشنبې ورځې په اوږدو کې هم د خال خال ډزو اورېدو رپوټونه ورکړل شول.
|
14.10.2025 دآزادی رادیو د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې د طالب او پاکستاني ځواکونو تر سختو نښتو وروسته، کرښې ته نږدې د بېلابېلو ولایتونو یو شمېر اوسېدونکي وايي که څه هم اوس مهال جګړه نشته، خو وضعیت لا هم ترینګلی دی. د کونړ، ننګرهار او کندهار یو شمېر اوسېدونکو ازادي راډيو ته وویل چې پرون هم د دواړو لورو ترمنځ خال خال ډزې کېدې، خو بېګا او نن د یادولو وړ کومه پېښه نه ده رامنځته شوې. که څه هم د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې د طالب او پاکستاني ځواکونو ترمنځ د جګړو د کرارېدو راپورونه ورکول شوي، خو د افغانستان د بېلابېلو ولایتونو یو شمېر اوسېدونکي وايي وضعیت لا هم ترینګلی ښکاري. لږ ترلږه د ننګرهار، کونړ او کندهار یو شمېر اوسېدونکو ازادي راډيو سره په خبرو کې وویل که څه هم وړمه شپه تر ګرمو نښتو وروسته پرون هم په ځینو سیمو کې خال خال ډزې اورېدل کېدی، خو د دوی په خبره اوس مهال وضعیت نورمال، خو اندېښمونکې دی. "بېګا وضعیت ښه و، جنګ نه و، خو ډېر کسان چې د جګړې له وېرې له خپلو سیمو وتلي دوی بېرته نه دي راستانه شوي
د ننګرهار د دور بابا ولسوالۍ یوه اوسېدونکي د موضوع د حساسیت له امله د نوم د نه خپرېدو په شرط ازادي راډيو ته وویل: "بېګا وضعیت ښه و، جنګ نه و، خو ډېر کسان چې د جګړې له وېرې له خپلو سیمو وتلي دوی بېرته نه دي راستانه شوي او طالبانو هم خپلو پوستو ته درنې وسلې پورته کړې دي." د ختیځ کونړ د ناړۍ ولسوالۍ یوه اوسېدونکي چې دې هم نه غوښتل په راپور کې یې نوم خپور شي وویل له تېرې ورځې راهیسې طالبانو بېلابېلو پوستو ته زغره وال ټانګونه او درنې وسلې پورته کړي او د جګړې له امله بې ځایه شوي کسان لا هم بېرته خپلو مېنو ته نه دي ستانه شوي. دی ادعا کوي چې وضعیت ته په کتو هره شېبه د جګړې د پیل خطر موجود دی: "په ټوله کې په کونړ کې وضعیت ارام دی، خو په غاښي، شیګل او ناړۍ کې فرضي کرښې ته نږدې لا هم طالبان ګوته په ماشه دي، کرښې ته نږدې ډېرې کورنۍ اسعد اباد او نورو امن سیمو ته ګډه شوي دي." د سوېلي ولایت کندهار د سپین بولدک ولسوالۍ
|
14.10.2025 رادیو آزادی هزاران نفر در ساعات اولیه روز دوشنبه ۲۱ میزان در «میدان گروگانها»ی تلابیب جمع شدند تا منتظر بازگشت آخرین گروگانها در نوار غزه باشند. رسانههای اسرائیل اعلام کردند که همهٔ ۲۰ گروگان زنده این کشور در دو مرحله آزاد شدند. گروه افراطی حماس که در فهرست گروههای تروریستی امریکا و اتحادیه اروپاست، ابتدا هفت و سپس ۱۳ گروگان را تحویل صلیب سرخ بینالمللی داد. قرار است پیکر ۲۸ گروگان جان باخته نیز در روزهای آینده به اسرائیل بازگردانده شود. شش تن از آنها عومری میران، گالی و زیو برمن (دو برادر دوگانگی)، متان انگرست، ایتان مور و آلون اوهل نام دارند. حماس در ماههای گذشته فیلمهایی از برخی از این مردان را منتشر کرده بود که آنها در وضعیت جسمانی وخیمی در تونلها نشان میداد. آلون اوهل از یک چشم نابینا شده بود. این افراد بامداد دوشنبه در بخش شمالی باریکهٔ غزه به نیروهای صلیب سرخ تحویل داده شدند. حماس همچنین به خانواده چهار گروگان دیگر تلفن کرد و قبل از آزادی فرزندان آنها اجازه داد که مادران چهار گروگان با آنها تصویری حرف بزنند. عیناو تسنگاوکر، مادر ماتان، به پسرش در این تماس گفت: «خبر داری یا نه، جنگ تمام شده است. ساعتی دیگر تو را در آغوش میکشم». خانم تسنگاوکر چهرهٔ اصلی در مبارزات دو سالهٔ مردم اسرائیل برای رهایی گروگانها بود که با رهبران بسیاری در جهان برای آزادی گروگانها دیدار کرده بود. حماس ساعاتی بعد به خانواده دستکم هشت گروگان دیگر تلفن کرد و قبل از آزادی فرزندان آنها، به مادران این گروگانها امکان داد تصویری با فرزند خود صحبت کنند. در یکی از تماسها، یک شبهنظامی حماس به گروگان گفت به خانوادهات بگو که این فلم را از شبکههای خبری اسرائیل پخش کنند. این گروگان این درخواست را با مادرش در میان گذاشت و او این فلم را به شبکهٔ خبری ۱۲ اسرائیل برای پخش داد. تلاش برای آزادی بقیه گروگانهااردوی اسرائیل ساعت ۱۰ بامداد به وقت محلی اعلام کرد نیروهای صلیب سرخ برای تحویل گرفتن گروه دیگری از گروگانهای زنده اسرائیلی در غزه، راهی محلی شدهاند که گروگانگیرها به این نهاد اطلاع دادهاند. پخش زندهای از سوی انجمن خانوادههای گروگانها، افرادی را نشان میداد که به نشانه همبستگی با گروگانها روی صندلیهای زرد نشستهاند و پرچمهای آبی و سفید اسرائیل را تکان میدهند. به گفتهٔ اسرائیل، از ۴۸ گروگانی که هنوز در غزه هستند، گمان میرود ۲۰ نفر زنده باشند.
|
14.10.2025 صدای آلمان
نیروهای اداره طالبان افغانستان و حکومت پاکستان شب یکشنبه در امتداد مرز دو کشور درگیر شدند و دو جانب مدعی وارد کردن تلفات سنگین به یکدیگر شدند. صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید! دونالد ترامپ، رئيس جمهور ایالات متحده امریکا، در حین سفر به خاور میانه در هواپیمای «ایرفورس وان» با اشاره به طرح خود برای ختم جنگ اسرائيل و حماس، به خبرنگاران گفت: «حالا میشنوم که جنگی بین پاکستان و افغانستان جریان دارد. با خودم گفتم باید منتظر بمانم تا برگردم. حالا روی یک [صلح] دیگر کار میکنم، چون در حل جنگها و ایجاد صلح خوب هستم و به آن افتخار میکنم.»
|
14.10.2025 دویچه ویلی د چين د بهرنيو چارو وزارت له خوا ويل شوي دي چې دغه هېواد د افغانستان او پاکستان ترمنځ تازه کړکيچ انديښمن کړی دی. د پاکستان او افغانستان چارواکو د يکشنبې په ورځ د زیانونو او تلفاتو د شمیرو په وړاندې کولو سره يو بل ته د درنو تلفاتو د اړولو خبره وکړه. چين چې له افغانستان او پاکستان سره شريکه پوله لري، ويلي یې دي چې د دواړو لوريو ترمنځ د وضعيت آرامولو له پاره به د منځګړيتوب هڅه وکړي، هغه دوه لوري چې تر اوسه متحد ګڼل کيدل. اړونده موضوع: ترمپ او ایران د افغانستان او پاکستان ترمنځ د منځګړیتوب وړاندیز کړی د چين د بهرنیو چارو وزارت وياند لین ژيان، د يوې مطبوعاتي غونډې په ترڅ کې وويل: «چين غواړي د پاکستان او افغانستان ترمنځ د اړيکو د ښه والي په برخه کې خپل رغنده نقش ته دوام ورکړي.» لین ژيان وويل چې د چين حکومت هيله من دی چې کابل او اسلام آباد به «آرام پاتې شي او له زغم څخه به کار واخلي او د ديالوګ او مشورو له لارې د يو بل اندیښنو په سمه توګه حل کولو ته به ادامه ورکړي څو شخړې لا پسې پراخې نه شي.» اړونده موضوع: طالبانو پاکستان د «افغانستان پر حریم پر تیري» تورن کړ په اګست میاشت کې د چین د بهرنيو چارو وزير وانګ اي، په کابل کې له خپلو پاکستاني او افغان سيالانو سره وليدل او دواړو یې غږ وکړ چې خپلې اړيکې پر هره کچه پياوړي کړي.
|
13.10.2025 روزنامه هشت صبح
دونالد ترمپ، رییس جمهور امریکا، گفته است که ایالات متحده میخواهد به چین کمک کند، نه اینکه به آن آسیب برساند. ترمپ روز یکشنبه، ۱۲ اکتوبر، در شبکه اجتماعی تروث نوشته که شی جینپینگ نمیخواهد کشورش دچار رکود اقتصادی شود. این اظهارات در حالی مطرح میشود که ترمپ دو روز پیش، چین را به اتخاذ سیاستهای «فوقالعاده تهاجمی» در صادرات مواد معدنی کمیاب متهم کرده و از وضع تعرفههای ۱۰۰ درصدی تازه بر کالاهای وارداتی از این کشور از اول نوامبر خبر داده بود. وزارت بازرگانی چین در واکنش به این تهدید، تصمیم ترمپ را «نمونهای آشکار از معیارهای دوگانه» خوانده و تاکید کرده است که افزایش تعرفهها، راه درستی برای تعامل با چین نیست. در حال حاضر کالاهای چینی شامل تعرفههای ۳۰ درصدی امریکا هستند. مواد معدنی کمیاب که چین بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده آن است، به یکی از محورهای اصلی تنش تجاری میان دو کشور تبدیل شده است.
|
13.10.2025 بی بی سی په افغانستان کې د طالبانو حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد وایي، د دوی ځواکونو د تېرې شپې د بریدونو پر مهال د پاکستاني اړخ تر '۲۵' پورې پوستې نیولې وې، خو د اقداماتو له درېدو سره یې بېرته پرېښي دي. نوموړي ادعا کړې چې د دوی معلومات ښيي چې د تېرې شپې په نښتو کې ۵۸ پاکستاني سرتېري وژل شوي او ۳۰ نور ټپيان شوي دي. هغه خپل اړخ ته هم د ۹ کسانو د وژل کېدو او ۱۸ نورو د ټپي کېدو پخلی وکړ. ښاغلي مجاهد دغه څرګندونې نن (یکشنبه د اکتوبر ۱۲مه) په کابل کې په یوې خبري غونډې کې وکړې او نوموړي د ډیورنډ "فرضي" کرښې په بېلابېلو سیمو کې د دوی او د پاکستان د سرحدي ځواکونو ترمنځ د تېرې شپې د نښتو په تړاو معلومات وړاندې کړل. دا نښتې تر هغې وروسته پیل شوې چې افغانستان کې د طالبانو حکومت دفاع وزارت د یکشنبې پر شپه وویل چې پر ډیورنډ "فرضي" کرښه یې په بېلابېلو ولایتونو کې او د جمعې پر شپه د کابل په ګډون دوو سیمو کې د افغانستان د هوايي حریم د نقضولو په ځواب کې د پاکستاني لوري پر پوستو "غچ اخیستونکي" بریدونه کړي دي.
|
13.10.2025 دآزادی رادیو یو معلول افغان توانیدلی چې څلورو کلونو کې د افغانستان د ویلچر کرکټ د ملي لوبډلې غړیتوب ترلاسه کړي. دا لوبغاړی قدرت الله یوسفزی نومیږي چې په ماشومتوب کې د پولیو یا ګوزڼ له کبله له پښو پاته شو. قدرت الله یوسفزی د افغانستان د ویلچر کرکټ د ملي لوبډلې غړی دی او هغه خپلې لوبډلې ته د اسیا کپ د ګټلو هیله په زړه کې لري. قدرت الله څلورو کلونو کې وکولای شول د افغانستان د ویلچر کرکټ د ملي لوبډلې برخه شي، خو هغه دا سفر څنګه پیل کړ"دا چې له ویلچر کرکټ سره زما ډیره علاقه وه، د دې ویډیو ګانې ما په فیس بوک او یوټيوب لیدلې، دا زمونږ ارمان و چې په افغانستان کې هم داسې یوه لوبډله جوړه شي، بیا څلور کاله مخکې چې زه جلال اباد کې د شهیدانو او معلولینو ریاست ته ولاړم، هلته مې وکتل چې یوه لوبډله وه او دا تمرینات یې کول، همغو سره مې ځان ثبت او راجتستر کړو." قدرت الله زیاتوي چې بیا یې پرله پسې تمرین او هڅو رنګ راوړ او څه موده مخکې د افغانستان د ویلچر کرکټ ملي لوبډلې ته انتخاب شو"تمرینونه مې کول، کول بلاخره یې ثمره دا وه چې د افغانستان د ویلچر کرکټ د ملي لوبډلې غړی شوم، کونړ کې څه موده مخکې کرکټ بورد یو کمپ جوړ کړ او له همغې طریقه د ملي لوبډلې برخه شوم. " دی د افغانستان د ویلچر کرکټ په ملي لوبډلېه کې تیز توپ اچونکی ( فست بالر ) دی. ۲۶ کلن قدرت الله یوسفزي ازادي راډیو ته وویل چې په ډیر ماشومتوب کې معلول شوی دی او په خبره یې ډاکټرانو ورته ویلي وو چې پولیو وهلی دی"زه اته کلن وم، ناروغۍ کې یې پیچاري راته کړې وه نو همغه وجه وه، خو بیا چې ډاکټرانو ته ولاړم هغوی ویل چې پولیو شوی یې، معلول شومه په دواړو پښو باندې." روغتیا پالان وايي، پولیو یا د ماشومانو ګوزن یوه خطرناکه ویروسي ناروغي ده چې درملنه نلري او یوازې واکسین کولی شي ماشومان له دې ناروغۍ وژغوري. افغانستان او پاکستان په نړۍ کې یوازیني هیوادونه دي چې د پولیو ویروس په کې په بشپړ ډول له منځه نه دی تللی. د ننګرهار ولایت د چبرهار ولسوالۍ دې ورزشکار اوسېدونکی قدرت الله یوسف زي وړاندې ازادي راډیو ته وویل، ژوند کې یې ډیرې سختۍ ګاللي خو تسلیم شوی ورته نه دی، همدا وجه چې په خبره یې نن هیڅ ډول نیمګړتیا نه احساسوي"ژوند کې مې ډیرې سختې تیرې کړي، خو تسلیم شوی نه یم، چې په ښه او بد باندې پوه شوم، ما ویل چې څنګه چې یو روغ ژوند کوي زه یې هم باید وکړم، نو په همدې اساس نن د افغانستان د ویلچر کرکټ د ملي لوبډلې غړی یم، اوس هیڅ د نیمګړتیا احساس نه کوم، ډیر زیات خوشحاله یم چې د افغانستان استازیتوب کوم او دا ماته ډېر د ویاړ ځای دی." د یادونې ده چې د افغانستان د ویلچر کرکټ ملي لوبډله د تېرې سپتمبر میاشتې په ورستیو کې پاکستان ته ولاړه او هلته یې خپلې سیالۍ لوبډلې سره څلور شل اوریزې لوبې وکړې چې یوه یې وګټله خو درې یې ورته وبایللې. قدرت الله یوسفزی هم دې لوبو کې شامل و، چې د ښې کار کرده ګۍ او وېکټو اخیستلو ویدیوګانې یې هم د مینوالو له خوا په ټولنیزو رسنیو خپرې شوې وې.
|
13.10.2025 رادیو آزادی پس از درگیری سنگین ناوقت شنبه ۱۹ میزان میان نیروهای مرزی طالبان و پاکستانی، دو طرف مدعیاند که به یکدیگر زیانهای سنگین وارد کردهاند. اردوی پاکستان روز یکشنبه اعلام کرد که در درگیریهای مرزی شب گذشته، ۲۳ سرباز پاکستانی کشته شده اند. اردو در بیانیه مدعی شده که بیش از ۲۰۰ عضو طالبان و گروههای وابسته در خاک افغانستان کشته شدهاند. پیشتر ذبیحالله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان، این درگیریها را «حملات تلافیجویانه» خوانده و روز یکشنبه ۲۰ میزان در یک نشست خبری گفت این حملات در واکنش به نقض حریم هوایی کابل و نیز بمباران هوایی هفته گذشته در ولایت پکتیکا انجام شده است. او ادعا کرد که در این درگیریها دستکم ۵۸ عضو نیروی پاکستان کشته و حدود ۳۰ تن دیگر زخمی شدهاند. مجاهد افزود که در این نبردها ۹ تن از نیروهای طالبان کشته و نزدیک به ۱۸ نفر دیگر زخمی شدهاند. رادیو آزادی ادعاهای دو طرف را نمیتواند به طور مستقل تأیید کند. از سوی دیگر، منابع امنیتی پاکستان ادعا کردهاند که در عملیاتهای متقابل، ۲۰ پوسته امنیتی طالبان را تصرف کردهاند. اما مجاهد ادعا کرد که در این جنگ ۲۰ پایگاه پاکستانی نیز از بین رفته و مقادیر زیادی مهمات به دست طالبان افتاده است. به گفتهی مجاهد، این حملات بر اساس درخواست قطر و عربستان سعودی، ساعت ۱۲ شب متوقف شده است، اما افزود که هنوز هم از سوی نیروهای پاکستانی در برخی مناطق تیراندازیهای پراکنده صورت میگیرد. گزارشها حاکی است که حدود ساعت ۱۰ شب گذشته در امتداد خط دیورند در ولایتهای کنر، ننگرهار، هلمند، قندهار، خوست، پکتیکا و پکتیا میان نیروهای طالبان و نظامیان پاکستانی درگیریهای شدید رخ داده است. منابع امنیتی پاکستان گفتهاند که در این درگیریها از توپخانههای سنگین، تانکها، جنگندههای جت و پهپادها استفاده شده است.
|
13.10.2025 صدای آلمان مقامات گفتند که گذرگاههای مرزی کلیدی بین پاکستان و افغانستان پس از درگیریهای شدید شبانه مسدود شدند. اداره طالبان گفت که این حملات را به دلیل حملات هوایی توسط اسلامآباد در هفته جاری انجام داده است. شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان، آنچه را که «تحرکات افغانستان» در امتداد منطقه مرزی پاکستان در طول شب نامید، محکوم کرد. شریف در بیانیهای گفت: «هیچ مصالحهای در مورد دفاع پاکستان وجود نخواهد داشت و هر تحریکی با پاسخی قوی و مؤثر روبرو خواهد شد.» او مقامات طالبان در افغانستان را متهم کرد که اجازه میدهند خاک شان توسط «عناصر تروریستی» مورد استفاده قرار گیرد. صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید! عربستان سعودی، ایران و قطر از هر دو طرف خواستهاند که «خویشتنداری» نشان دهند. افغانستان و پاکستان، دو کشور همسایه، از زمان بازگشت طالبان به قدرت در کابل در سال ۲۰۲۱، روابط سرد داشتهاند. اسلامآباد مقامات فعلی افغانستان را به پناه دادن به شبهنظامیان طالبان پاکستانی متهم میکند که در خاک پاکستان حملات انجام میدهند. ولی مقامهای طالبان در کابل همواره این اتهامات را رد کرده اند. ارائه آمار ضد و نقیض تلفاتذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان روز یکشنبه در یک نشست خبری در کابل گفت که در این عملیات انتقامجویانه بر پوستههای مرزی پاکستان ۵۸ نیروی امنیتی پاکستانی کشته شده، ۳۰ سرباز زخم برداشته و ۲۵ پوسته مرزی پاکستان توسط نیروهای طالبان تصرف شده اند. براساس گزارش رویترز، طالبان نیز کشته شدن ۹ نفر از اعضای خود در این حمله را تایید کرده اند. براساس گزارش خبرگزاری فرانسه، ارتش پاکستان گفته است که در این حملات ۲۳ عضو ارتش در حملات شنبه شب طالبان افغان کشته شده اند. ارتش پاکستان همچنین گفته است که ۲۰۰ نیروی طالبان و متحدان شان در جریان این حمله کشته شده اند. آمار و ارقام تلفات تاکنون توسط هیچ منع مستقل تایید نشده است و دویچه وله نیز نمیتواند این آمار را تایید کند. از سوی دیگر سخنگوی طالبان گفته است: «اوضاع در تمام مرزهای رسمی و خطوط بالفعل افغانستان تحت کنترل کامل است و از فعالیتهای غیرقانونی تا حد زیادی جلوگیری شده است.» پاکستان پیش از این به مکانهایی در داخل افغانستان حمله کرده و آنچه را که ادعا میکند مخفیگاههای شبهنظامیان است، هدف قرار داده است، اما این مکانها در مناطق دورافتاده و کوهستانی بودهاند.
گذرگاههای مرزی بین دو کشور مسدود شدندمقامات دو طرف مرز به خبرگزاری فرانسه گفتند که گذرگاههای تورخم، که ایالت خیبر پشتونخواه پاکستان را به ننگرهار در افغانستان متصل میکند و همچنین گذرگاه چمن در جنوب غرب أفغانستان مسدود شده اند. یک مقام ارشد پاکستانی در تورخم گفت که نیروهای بیشتری به این منطقه که در مرز بین کابل و اسلامآباد قرار دارد، اعزام شدهاند. این مقام که به دلیل نداشتن مجوز برای صحبت با رسانهها، نخواست نامش فاش شود، گفت: «مرز تورخم به طور کامل برای تردد عابران پیاده و تجارت بسته شده است.» او گفت: «نیروهای امنیتی همچنین تمام کارکنان غیرنظامی مستقر در مرز را بیرون کشیدهاند تا در صورت تیراندازی بیشتر آسیبی نبینند.» یکی دیگر از مقامات مرزی پاکستان در چمن، که ایالت بلوچستان را به قندهار، مرکز طالبان افغانستان، متصل میکند، گفت که این گذرگاه «بسته» شده است. سایر مقامات پاکستانی گفتند که درگیریهایی با استفاده از سلاحهای سنگین در حداقل چهار منطقه مرزی رخ داده است، اما هیچ تلفاتی از جانب آنها وجود نداشته است.
|
13.10.2025 دویچه ویلی د نړۍ له شلو ډېرو هېوادونو رهبران په غزې تړانګه کې د جګړې د پای ته رسولو په موخه د مصر د سرې بحیرې په غاړه تفریحي ښار شرم الشیخ کې راغونډيږي. دغه غونډه چې په رسمي توګه ورته د «شرم الشیخ د سولې غونډې» نوم ورکړل شوې، سبا یکشنبه تر غرمې وروسته ترسره کیږي. د مصر ولسمشرۍ مانۍ مخکې په یوه اعلامیه کې ویلي چې د غونډې مشري به د امریکا متحده ایالاتو ولسمشر دونالد ترمپ او د مصر ولسمشر عبدالفتاح السیسی په ګډه کوي. په برلین کې د آلمان د حکومت یوه ویاند وویل چې صدراعظم فریدریش مېرڅ بلنلیک ترلاسه کړی او د دوشنبې په ورځ به د رهبرانو په دغه غونډه کې د ګډون له پاره مصر ته سفر وکړي. رهبران به په دغه غونډه کې په غزې تړانګه کې د اسرائیل او حماس تر منځ د دوه کلنې جګړې د اوربند رسمي توافق لاسلیک کړي. ویاند زیاته کړه: «آلمان به د سولې تړون د طرحې اجرا ته ژمن وي چې تر ټولو مخکې به پر یو باثباته اوربند او د بشري مرستو پر رسولو تمرکز کوي.» سرچينې دغه راز ویلي چې «صدراعظم به په خپل سباني سفر کې پر دغو ژمنو ټینګار وکړي.» نور ګډونوال رهبراند فرانسې ولسمشر امانویل ماکرون، د ملګرو ملتونو سازمان عمومي منشي انتونیو ګوتریش او د بریتانیا صدراعظم کير سټارمر هم منلې چې د شرم الشیخ د سولې په غونډه کې ګډون کوي. ځینو رسنيو رپوټ ورکړی چې د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان، د هسپانیا او پاکستان لومړي وزیران او د بحرین پاچا به هم په غونډه کې برخه واخلي. ټاکل شوې چې ترمپ به د دوشنبې په ورځ وختي اسرائیل ته ورسیږي او هلته به د یرغملانو خپلوانو ته وینا وکړي او بیا به په غونډه کې د ګډون له پاره مصر ته ولاړ شي. د اسرائیل او حماس تر منځ اوربند د جمعې په ورځ په اجرا کې راغلی. د رپوټونو مطابق په ادامه به ېې د دوشنبې ورځې په منځ کې د حماس له لوري د پاتې ټولو یرغملانو او په اسرائیل کې د بندي فلسطینیانو تبادله پیل شي. دواړو لورو هم ویلي چې د تبادلې بهیر به د دوشنبې په ورځ پیل شي.
|
12.10.2025 روزنامه هشت صبح مقامهای چینی اعلام کردند که برای دریافت اطلاعاتی درباره ۱۸ نیروی نظامی تایوان که به انتشار پیامها و عملیات روانی «جداییطلبانه» متهم شدهاند، جایزه نقدی تعیین کردهاند. پولیس شهر شیامن روز شنبه، ۱۱ اکتوبر، اعلام کرده که مقدار جایزه تا یک هزار و ۴۰۰ دالر است و این افراد به گفته پکن، اعضای بخش جنگ روانی تایوان هستند. مقامهای چینی عکسها و مشخصات این افراد را منتشر کردهاند و مدعی شدهاند که آنها وبسایتها، بازیهای آنلاین و محتوای ویدیویی برای ترویج استقلال تایوان مدیریت میکردند. این اقدام چین یک روز پس از سخنرانی لای چینگته، رییس جمهور تایوان، انجام شده که وعده تقویت دفاع هوایی و افزایش بودجه نظامی برای محافظت از جزیره را داده است. وزارت دفاع تایوان این اتهامات را رد و آن را اقدامی «استبدادی و خودخواهانه» خوانده است. این اطلاعیه چین در حالی منتشر شد که تنشها میان پکن و واشنگتن نیز در حال افزایش است. ترمپ اخیراً تهدید به وضع تعرفه ۱۰۰ درصدی بر واردات چین کرده و روابط تجاری دو کشور تحت فشار است. ایالات متحده همچنان شریک امنیتی اصلی تایوان است، اگرچه کمک تسلیحاتی ۴۰۰ میلیون دالری آن اخیراً به تعویق افتاده است.
|
12.10.2025 بی بی سی په افغانستان کې د طالبانو حکومت د دفاع وزارت وايي، "د دېورنډ کرښې په اوږدو کې یې پر پاکستاني امنيتي ځواکونو د افغانستان د حريم نقضولو او هوايي برید په ځواب کې غچ اخيستونکي بريدونه پايته رسولي دي." ياد وزارت پر اېکس خپره کړې يوه خبرپاڼه کې ګوتڅنډنه کړی چې که مقابل لوری بيا د "افغانستان حریم نقض کړ، زموږ وسله وال پوځ د خپل حریم دفاع ته چمتو دی او کلک ځواب به ورکړي." دغه وزارت ویلي، دا بریدونه د افغانستان په ختیځ ولایت کونړ، سوېل ختیځ خوست، پکتیا، پکتیکا او په سوېلي هلمند ولایتونو کې شوي. بل پلو د پاکستان د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي دغه بريدونه غندلی دي او په وينا یې "د پاکستان پر ملکي وګړو د افغان پوځ ډزې له نړیوالو قوانینو ښکاره سرغړونه ده. " نوموړي ويلي، "پاکستاني ځواکونو د سملاسي او اغېزمن ځواب په ورکولو سره ثابته کړه چې هېڅ ډول پارونه به ونه زغمل شي."
|
12.10.2025 دآزادی رادیو په داسې حال کې چې د طالبانو حکومت په کابل او پکتیکا د پاکستاني ځواکونو وروستي هوايي بریدونه د افغانستان د فضایي حریم نقض بللی خو پاکستان یې لا په رسمي ډول مسؤلیت نه دی منلی، یو شمیر افغان سیاسي او امنیتي کارپوهان وايي، هند ته د امیر خان متقي له سفر سره هم مهاله دا بریدونه څو اړخیزه سیاسي او امنیتي پیغامونه درلودلی شي. د سیاسي او امنیتي چارو پوه اسحاق اتمر، ازادي راډیو ته وویل: "کله چې امیر خان متقي هند ته سفر وکړ او د هندي چارواکو له تود هرکلي، د تړونونو له لاسلیک او د سفارت تر کچې د سیاسي اړیکو له لوړولو سره مخ شو، پاکستان دا وخت مناسب وګڼله چې هند، د طالبانو حکومت او نورو هېوادونو ته واضح پیغام ورکړي چې په سیمېزو شخړو کې باید رقابتي مسایلو ته پام وشي." د امنیتي چارو بل پوه اختر محمد راسخ هم وايي چې هند ته د امیرخان متقي له سفر سره هم مهاله د پاکستان هوايي بریدونه دا ښيي چې اسلاماباد نه غواړي طالبان، هند او د سیمې له نورو هېوادونو سره نږدې شي، ځکه په خبره یې دا کار به د طالبانو سیاسي او اقتصادي دریځ لا پیاوړی کړي: "پاکستان نهغواړي طالبان له هند، چین، روسیې او یا د سیمې له نورو هېوادونو سره نږدې اړیکې ولري، ځکه په دې صورت کې به د طالبانو سیاسي، اقتصادي او نظامي وړتیا پیاوړې شي، په ځانګړي ډول په کابل کې، او دوی به وتوانېږي د خپلې خاورې او فضا څخه د پاکستان پر وړاندې دفاع وکړي." د طالبانو حکومت د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي د پنجشنبې په ورځ (د اکتوبر په نهمه) د یوه لوړپوړي پلاوي په مشرۍ په یو پنځه ورځني سفر هند ته ولاړ. دا پر افغانستان د طالبانو تر واکمنېدو ورسته هند ته د دوی د لوړپوړ چارواکو په کچه لومړی سفر و. د دغه سفر پر مهال د هند د بهرنیو چارو وزیر اېس. جي. شنکر اعلان وکړ چې هند به په کابل کې خپله فني استازولي د سفارت تر کچې لوړه کړي. دواړو خواوو د سیاسي اړیکو د پراختیا او د بشري مرستو د دوام په اړه هم خبرې کړې دي. بلې خوا، امیرخان متقي، هندي رسنیو سره په خبرو کې ویلي چې د کابل د برید په اړه معلومات نه لري، خو په پکتیکا کې یې د پاکستان بریدونه غندلي دي. هغه ویلي، چې په داشان کړنو د دواړو هېوادونو ترمنځ ستونزې نه حل کېږي او باید د افغانانو حوصله ونه ازمایل شي
|
12.10.2025 رادیو آزادی کارشناسان سازمان ملل متحد محدود کردن دسترسی مردم به انترنت و رسانههای اجتماعی را محکوم کرده و گفتهاند که این اقدام حکومت طالبان تخطی آشکار از حقوق افغانها است. این کارشناسان روز جمعه ۱۰ اکتوبر با نشر اعلامیهای گفتهاند که مسدود کردن انترنت و مخابرات، حقوق اساسی بشری مانند کار، صحت و آموزش را آسیب میرساند و در شرایط فعلی این کار بیشتر سطح فقر، بیکاری و ناامنی غذایی را افزایش میدهد. در اعلامیه از حکومت طالبان خواسته شده است که محدودیتهای وضعشده بر رسانههای اجتماعی را لغو کرده و از وضع محدودیتهای هم خودداری کنند که باعث تخطی مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و کلتوری میگردد. به گفته آنها، قطع کردن ارتباطات بهوسیله مخابرات و انترنت و یا هم محدود کردن آن، فعالیتهای تجارتی را آسیب رسانده و بر وضعیت شکننده اقتصادی افغانستان تأثیر منفی میگذارد. در اعلامیه آمده است که این اقدام حکومت طالبان بیشتر از همه زنان را متأثر میسازد، بهخاطری که به گفته این کارشناسان، آنها بیشتر در بخش آموزش، کار و بار، تجارت آنلاین و روابط اجتماعیشان وابسته به انترنت هستند. این درحالیست که از هفتم اکتوبر به این طرف، دسترسی مردم به اپلیکیشنهای مشهور رسانههای اجتماعی در افغانستان مثل فیسبوک، تیکتاک، انستاگرام، سنپچت و شماری دیگر از آنها دشوار شده است. برخی از باشندههای ولایتهای مختلف به شمول کابل میگویند که همچنان سرعت انترنت شبکههای مختلف ضعیف شده است و آنها از طریق VPN میتوانند به مشکل از شبکههای اجتماعی استفاده کنند. در کشوری که بیکاری به اوج آن رسیده است، بیشتر دختران و پسران از همین طریق و بهگونه آنلاین برای خانوادههایشان یک لقمه نان پیدا میکردند، اما حالا با مسدود شدن این اپلیکیشنها این راه هم بهروی ما بسته شد.
یک باشنده شهر کابل که نخواست نامش در گزارش گرفته شود، به رادیو آزادی گفت که پس از وضع محدودیتهای طالبان در بخش کار و آموزش، برنامههای مختلف تفریحی و آموزشی را از طریق رسانههای اجتماعی بهویژه فیسبوک تعقیب میکرد، اما به گفته وی حالا دسترسیاش به شبکههای اجتماعی محدود شده است: «در کشوری که بیکاری به اوج آن رسیده است، بیشتر دختران و پسران از همین طریق و بهگونه آنلاین برای خانوادههایشان یک لقمه نان پیدا میکردند، اما حالا با مسدود شدن این اپلیکیشنها این راه هم بهروی ما بسته شد. در کنار این، در ارتباطات با دوستان ما در خارج از کشور نیز موانع ایجاد شده است.» کارشناسان سازمان ملل متحد همچنان میگویند که وضع محدودیتها بر انترنت و شبکههای اجتماعی میتواند بهگونه احتمالی وضعیت روانی زنان و دختران را بدتر کند. حکومت طالبان در ماه سپتمبر همه خدمات انترنتی را برای ۴۸ ساعت در تمام افغانستان قطع کرد که پس از واکنشهای جهانی دوباره فعال گردید. هرچند حکومت طالبان هنوز هم بهگونه رسمی در مورد مسدود شدن خدمات انترنتی و تیلفونی وضاحت نداده است، اما پیش از آن برخی از منابع طالبان به رادیو آزادی گفتند که ملا هبتالله آخندزاده، رهبرشان، میخواهد به هدف «جلوگیری از منکرات» انترنت کیبل فایبر نوری را در تمام افغانستان قطع کند.
|
12.10.2025 صدای آلمان اردوی اسرائیل در شب جمعه بار دیگر اهدافی را در لبنان هدف قرار داد. به گفته وزارت صحت لبنان، در این حمله در منطقه «الـمسیله» یک نفر کشته و هفت نفر دیگر زخمی شدند. جوزف عون، رئیسجمهور لبنان، آن را «حمله شنیع اسرائیل به تأسیسات مدنی، بدون هیچ توجیه یا بهانه» خواند. صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید! عون توضیح داد که این حمله بهویژه سنگین است؛ زیرا درست پس از توافق بر سر آتشبس برای نوار غزه رخ داده است. خبرگزاری رسمی لبنان (ان ان ای) گزارش داد که جت های جنگی اسرائیلی ده حمله به یک محوطه شامل بولدوزرها و دیگر ماشینآلات ساختمانی انجام دادهاند. اردوی اسرائیل اعلام کرد که نیروها «زیرساختهای تروریستی» گروه حزبالله در جنوب لبنان را «هدف قرار داده و نابود کردهاند». در ادامه گفته شده که در این منطقه ماشینآلات سنگین برای «بازسازی زیرساختهای تروریستی» استفاده شده است. بیشتر بخوانید: معاون ماموریت حافظ صلح ملل متحد در بیروت زخمی شد
میان اسرائیل و گروه حزبالله از ماه نوامبر سال گذشته یک آتشبس برقرار است. با این حال، هر دو طرف یکدیگر را به نقض آن متهم میکنند. اخیراً، اردوی اسرائیل حملات خود در لبنان را افزایش داده است. به گفته آنها، هدف همواره اعضا و مواضع گروه شبهنظامی حامی ایران است. حزبالله، که هدف اعلامشدهاش نابودی اسرائیل است، بلافاصله پس از آغاز جنگ غزه در ماه اکتوبر سال ۲۰۲۳ با حملات راکتی منظم از لبنان، جبهه دوم علیه اسرائیل گشود. اردوی اسرائیل در پاسخ، حملات هوایی گستردهای به اهدافی در لبنان انجام داد و بعداً یک عملیات زمینی راهاندازی کرد. مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید! حزبالله تنها گروهی در لبنان است که پس از جنگ داخلی ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ سلاحهای خود را حفظ کرده است. این شبهنظامیان که از ایران حمایت میشوند، بهشدت از خلع سلاح خودداری میکنند و دلیل آن را حملات اردوی اسرائیل میدانند. اسرائیل از سوی دیگر، خلع سلاح حزبالله را شرط پایان حملات خود در لبنان اعلام کرده است.
|
12.10.2025 دویچه ویلی د امریکا متحده ایالاتو د دفاع وزیر پیټ هګست، دغه اعلان لږ وروسته له هغې وکړ چی د امریکا ولسمشر دونالد ترمپ د جمعې په ورځ، د فارس خلیج له دغه عربي هیواد څخه د بریدونو پر وړاندې د دفاع کولو اړوند یو اجرایوي فرمان لاسلیک کړ. څه موده مخکې اسرائیلي پوځ د قطر په پلازمېنې دوحه کې د حماس پر مشرانو هوایې برید کړی و. هګست په پنټاګون کې په داسې حال کې چې د قطر دفاع وزیر شیخ سعود بن عبدالرحمان الثاني یې په څنګ کې ولاړ و وویل: «مونږ د قطر د هوایي ځواکونو له پاره د مانتین هوم په آیداهو هوایي اډه کې د تاسیساتو د منلو سند د لاسلیک کولو په حال کې یو.» هغه وویل: «دا به د قطر د اف۱۵ جنګي الوتکو او د هغې د پیلوټانو د ځای پرځای کیدو ځای وي، څو زمونږ ترکیبي روزنې پیاوړې او همدرانګه عملیاتي ځواک او د همکارۍ وړتیاوې زیاتې شي.» د امریکا د دفاع وزیر زیاته کړه: «دا زمونږ د همکارۍ یوه بله بیلګه ده او زه هیله لرم چې ښاغلی په دې پوه شي چې کولی شئ پر مونږ حساب وکړئ.» د آیداهو اډې د انټرنټ پانې په حواله، دغه اډه اوسمهال د سنګاپور د یو شمیر جنګي جټ الوتکو کوربه هم ده. هګست د اسرائیل او حماس ترمنځ د سولې په مذاکراتو کې چې د اوربند او بندیانو د تبادلې په اړه د موافقې رامنځته کیدو سبب شو او همدرانګه له افغانستان څخه د یوه امریکایي بندي په خوشی کولو کې د قطر د «اساسي رول» له کبله د دغه هیواد مننه وکړه. د قطر دفاع وزیر د دواړو هیوادونو ترمنځ د پیاوړي او پایداره شراکت او ژورو دفاعي اړیکو ستاینه وکړه.
|
11.10.2025 روزنامه هشت صبح ۸صبح، کابل: خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، کرده که اگر گروههای تروریستی از خاک افغانستان وارد پاکستان شده و خون بریزند، کشورش حق دارد برای گرفتن حساب آن وارد خاک افغانستان شود. تلویزیون سما روز جمعه، ۱۸ میزان، گزارش داده که وزیر دفاع پاکستان گفته طالبان نتوانستهاند تضمین دهند که خاک افغانستان علیه پاکستان استفاده نخواهد شد. مدیر کل روابط عمومی ارتش پاکستان (DG ISPR) نیز گفته که ارتش بارها هشدار داده و از طالبان خواسته است تا اجازه ندهند خاک افغانستان علیه منافع پاکستان به پناهگاه گروههای تروریستی تبدیل شود. این اظهارات در حالی مطرح میشود که تنشها میان پاکستان و طالبان بر سر امنیت مرزی و فعالیت گروههای مسلح همچنان ادامه دارد.
|
11.10.2025 بی بی سی د طالبانو حکومت د بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي چې هند ته په سفر تللی د کابل چاودنې او پکتیکا برید په هکله ویلي، زما معلومات دا دي، چې په کابل کې د یوې چاودنې غږ اورېدلی شوی، خو د شپې تر پایه له لټون وروسته کوم تلفات نه دي موندل شوي، او موږ تر اوسه نه پوهېږو چې دا غږ د څه شي و، ایا دا هلته د معادن کارکوونکو کومه چاودنه کړې یا بله څه خبره وه." هغه زیاته کړه: "خو په لېرې پرتو سرحدي سیمو کې ځینې بریدونه شوي دي چې موږ یې غندنه کوو، او دا د پاکستان د حکومت یوه تېروتنه بولو. دا ډول مسائل د زور له لارې نه حل کېږي." ښاغلي متقي وویل: "موږ د تفاهم او خبرو دروازې پرانیستې ساتلي دي. زموږ جغرافیایي موقعیت موږ ته دا فرصت راکوي چې یوه مهمه تجارتي لاره ولرو، نو باید له دې فرصته ګټه واخیستل شي. موږ چې څنګه له هند سره ښې اړیکې غواړو، همداراز له پاکستان سره هم ښې اړیکې غواړو، خو دا یوازې د یوې خوا له لوري نه کېږي، بلکې د دواړو خواوو له لوري کېدای شي. ښاغلي متقي زیاته کړه: "نو ځکه باید راتلونکي کې دا ډول تېروتنه تکرار نه شي، او د افغانانو زغم باید و نه ازمویل شي. که څوک داسې عمل کولو ته زړه ښه کوي، نو باید یو ځل له انګرېزانو، شوروي اتحاد (یو اېس اېس ار)، امریکا، او ناټو وپوښتي. هغوی به تاسو ته ووایي چې له افغانستان سره د دې ډول لوبو پایله ښه نه وي."
|
11.10.2025 رادیو آزادی زلزلهزدهگان کنر برای محافظت در برابر باد و باران خواهان سرپناه هستند. سميعالله، باشنده ولسوالی چوکی ولایت کنر میگوید دیگر نمیتوانند در خیمهها زندهگی کنند و باید برای ساخت خانههایشان اقدام شود. هوا سرد است، در خیمهها گذاره نمیشود.
او روز پنجشنبه، ۱۸ میزان در صحبت با رادیو آزادی از جامعۀ جهانی و حکومت طالبان خواست تا به مشکل آنان توجه کند: «خزان است، هوا سرد است، در خیمهها گذاره نمیشود، توان ساخت دوباره خانهها را نداریم. از حکومت میخواهیم برای ما سرپناه بسازد، با ما کودکان، زنان و بزرگسالان زندهگی میکنند.» بر اساس گزارش دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (اوچا) که به تاریخ ۲۵ سپتمبر منتتشر کرده، زلزله شب ۳۱ اگست در شرق افغانستان نزدیک به هشتونیم هزار خانه را ویران کردهاست. در این گزارش آمده که حدود ۹۴ درصد خانوادههای زلزلهزده در فضای باز یا سرپناههای موقتی زندهگی میکنند و با نزدیک شدن زمستان، در مناطق مرتفع نیاز جدی به سرپناه دایمی و کمکهای فوری زمستانی وجود دارد.
|
11.10.2025 دآزادی رادیو د طالبانو حکومت د دفاع وزارت په کابل او پکتیکا د پاکستاني ځواکونو هوايي بریدونه غندلي او ویلي، پاکستان یو ځل بیا د افغانستان هوايی حریم نقض کړ. پاکستاني رسنیو راپور ورکړی چې د دې حملو هدف د تحریک طالبان پاکستان یو شمیر مهم مشران وو.
دغه وزارت جمعه د اکتوبر په لسمه په خپله ایکس پاڼه په یو بیان کې ویلي « یوځل بیا پاکستان د افغانستان هوائي حریم نقض کړ، ډېورند کرښي ته څېرمه دپکتیکا په مرغۍ ساحه کی یې په یوه ملکي بازار بمبار وکړ او د کابل پلازمیني قلمرو یې هم نقض کړ. دا د افغانستان او پاکستان په تاریخ کې یو بې ساری، له تشدد ډک او کرغېړن اقدام دی…» په بیان کې وړاندې راغلي مونږ له خپل هیواد نه دفاع خپل مشروع حق ګڼو او تر دې ورسته که وضعیت څومره هم کړکیچن کېږي پایلې به یې پاکستان ته متوجه وي. د کابل ښارپه زړه کې تېره شپه د لږ تر لږه دوو چاودنو غږونه اورېدل شوي دي. د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد ویلي " د یوې چاودنې " غږ اوریدل شوی چې په وینا یې زیان نه لري او په اړه یې پلټنه پېل کړې ده. د طالبانو د دفاع وزارت او ذبیح الله مجاهد په د دغو بریدونو په اړه ډیر جزیات نه دي ورکړي. د پاکستان حکومت تر اوسه په رسمي ډول د طالبانو حکومت دې څرګندونو ته غبرګونه نه دی ښودلی او نه یې د دې بریدونو په اړه څه ویلي دي. دا بریدونه تیره شپه د اکتوبر په نهمه د شپې ناوخته شوي دي. یو شمیر پاکستاني رسنیو راپور ورکړی چې دا هوايي بریدونه د دې هیواد د هوايي ځواک له خوا د تحریک طالبان پاکستان یا ټي ټي پي د یو شمیر مهمو مشرانو د وژلو په هدف شوي دي. د پاکستان یوې انګلیسي ژبې ورځپاڼې " پاکستان ابزرور" تیره ورځ د اکتوبر په نهمه د خپلو سرچینو له قوله راپور ورکړی چې په دې هو
|
11.10.2025 صدای آلمان سوبرامانیام جیشنکر، وزیر خارجه هند، روز جمعه در دیدار با امیرخان متقی وزیر خارجه اداره طالبان در دهلی جدید اعلام کرد که سفارت هند در کابل بازگشایی میشود. هند در ماه آگست سال ۲۰۲۱ به دنبال تصرف قدرت توسط طالبان سفارت و قونسلگریهای خود در افغانستان را مسدود کرده بود. این کشور سپس در سال ۲۰۲۲ یک تیم فنی را به نمایندگی خود در کابل فرستاده بود. وزیر خارجه هند اعلام کرد: «خرسندم که امروز ارتقای ماموریت فنی هند در کابل به سطح سفارت را اعلام میکنم.» دهلی جدید در حالی از این اقدام دیپلماتیک خبر میدهد که اداره طالبان را به عنوان حکومت افغانستان به رسمیت نشناخته است. در سطح جهان تا حالا تنها روسیه حکومت طالبان را به رسمیت شناخته است. سفر تقریباً یک هفتهای متقی به هند نخستین سفر رسمی یک مقام ارشد طالبان به این کشور از زمان تصرف قدرت در سال ۲۰۲۱ است. بیشتر بخوانید: هند از سر گیری صدور ویزا به شهروندان افغانستان را تائید کرد وزیر خارجه هند با استقبال از این سفر گفت که این دیدار گامی در راستای پیشرفت مناسبات دو کشور است. جیشنکر گفت: «هند به حق حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال افغانستان کاملاَ متعهد است.» صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید! وزیر خارجه هند ادامه داد: «همکاری نزدیکتر میان ما به توسعه ملی، و همچنین ثبات و انعطافپذیری منطقهای کمک میکند.»
|
11.10.2025 دویچه ویلی په افغانستان کې د طالبانو دفاع وزارت د ېوې اعلامې په خپرولو د افغانستان په خاوره کې د پاکستان هوايي حملې تائید او په کلکه غندلي دي. دغه وزارت ویلي چې پاکستان د پکتیکا ولایت په مرغۍ سيمه کې پر یوملکي بازار بمبارۍ او په کابل کې د ېوې حملې په ترسره کولو، يو ځل بیا «د افغانستان هوايي حریم نقض کړی دی.» دغه وزارت که څه هم په دې هکله ډېر جزئیات نه دي ورکړي، خو دغه حملې ېې د افغانستان او پاکستان په تاريخ کې بې سارې بللې دي. د دغې اعلامیې په یوه برخه کې راغلي دي: «موږ د افغانستان په حریم دا تجاوز په تر ټولو کلکو ټکو غندو او د خپل حریم څخه دفاع زموږ حق ده...» د طالبانو د دفاع وزارت په اعلامیه کې زیاته شوې: «له دې اقداماتو وروسته که وضعیت هر څومره ترینګلی کيږي عواقب به يې د پاکستان پوځ ته راجع وي.» پاکستان په افغانستان کې بريدونه نه تائيد کړي او نه یې هم رد کړيد پاکستان د پوځ ویاند، جنرال احمد شریف چوهدري، د جمعې په ورځ په یوه خبري کنفرانس کې په کابل کې د پاکستان د هوايي بريدونو په اړه پوښتنې ته له مستيقيم ځواب ورکولو ډډه وکړه، خو ویې ویل: «موږ د پاکستان د ځان او مال د حفاظت له پاره، هر اقدام چې ضروري وي، ترسره کوو ېې.» چوهدري زیاته کړه: «زموږ اقدامات یوازې هغو ترهګرو پر ضد دی چې افغان خاوره په پاکستان کې د حملې له پاره کاروي.» د پاکستان د پوځ ویاند د طالبانو له حکومت وغوښتل چې ترهګرو ته په خپله خاوره کې خوندي ځایونه ورنکړي. په دې ترتيب ښاغلي چوهدري د شوې پوښتنې په هکله روښانه ځواب ورنکړ. خو هغه دا وویل چې پاکستان د افغانستان یو ورور ګاونډی هېواد دی او له څه باندې څلورو لسیزو ېې د افغان کډوالو کوربتوب کړی دی. چوهدري وویل چې اسلام آباد «له افغان حکومت څخه غوښتنه کوي چې خپله خاوره د پاکستان پر ضد ترهګرۍ له پاره ونه کاروي.» خو په افغانستان کې د طالبانو حکومت د اسلام آباد دا ډول ادعاوې تل رد کړي او وايي چې د افغانستان خاوره د هېڅ هېواد پر ضد نه کارول کيږي. د پاکستان د فوج ویاند وویل چې دغه اقدامات په افغانستان کې د ترهګرو د خوندي پټنځایونو پر ضد د روانو عملیاتو یوه برخه ده، کوم چې موخه ېې د پاکستان په سرحدي علاقو کې د امنیت ټینګښت او یقيني کېدل ده. هغه زیاته کړه که چېرته افغان طالبان د ترهګرو پر ضد لازم اقدامات ترسره نه کړي، په هغه صورت کې پاکستان دا خپل حق ګڼي چې د خپلو سرحدونو د حفاظت له پاره په خپله لاس په کار شي. افغانستان او پاکستان تر دې مخکې هم په خپلو کې سرحدي شخړې درلودلې، خو وروستي اقدامات داسې وخت کېږي چې د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي هندوستان ته پر رسمي سفر تللی دی. هغه نن په نوي ډيلي کې له خپل سیال سوبرامونیم جی شنکر سره ولیدل. شنکر وویل چې نوی ډيلی به په افغانستان کې خپل سفارت له سره خلاص کړي.
|
10.10.2025 روزنامه هشت صبح دونالد ترمپ، رییس جمهور امریکا، گفته که ایران تمایل خود را برای همکاری در جهت دستیابی به صلح اعلام کرده و از توافق تازه برای آتشبس در خاورمیانه حمایت میکند. الجزیره روز پنجشنبه، ۹ اکتوبر، گزارش داده که ترمپ بار دیگر از حملات هوایی ماه جون امریکا به تأسیسات هستهای ایران دفاع کرده و گفته که این اقدام برای جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هستهای و فراهمشدن زمینه توافق صلح ضروری بود. او افزوده است: «اگر آن حملات انجام نمیشد، ایران احتمالاً تا حالا سلاح هستهای در اختیار داشت. اما حالا آنان به ما اطلاع دادهاند که مایلاند برای صلح کار کنند و این توافق را مفید میدانند.» ترمپ تأکید کرده که با وجود فضای بیاعتمادی میان دو کشور، واشنگتن از هر اقدام ایران برای کاهش تنش و پیشبرد گفتوگوهای صلح استقبال میکند. حملات هوایی ماه جون امریکا به تأسیسات هستهای ایران، یکی از پرچالشترین عملیاتهای نظامی در سال ۲۰۲۵ بود. در پی این رویداد، تنشها میان ایران و ایالات متحده افزایش یافت و خطر درگیری مستقیم در خلیج فارس بالا گرفت. با این حال، پس از میانجیگری چند کشور منطقه، از جمله عمان و قطر، مسیر توافق آتشبس و گفتوگوهای غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن باز شد.
|
10.10.2025 بی بی سی  د عکس سرچینه،Getty Images لازلو کراسناهورکای سږ کال د نوبل ادبي جایزه وګټله. دغه هنګري لیکوال ته دا جایزه د هغو "زړه راښکونکو او بصیرت لرونکو اثارو چې د نړۍ پای ته ورته وېرې په منځ کې د هنر ځواک پر خلکو مني" له کبله ورکړل شوې. دې لیکوال سويډنۍ راډیو(Sveriges Radio) ته تر خبر اورېدو وروسته وویل: "زه ډېر خوشحاله یم، ارام یم او په ټولیزه توګه ډېر ناکراره هم یم." د پنځو ناولونو دغه لیکوال یو شمېر نورې ادبي جایزې یې هم ګټلې دي، چې په کې د ۲۰۱۵ کال بوکر نړیواله جایزه، او د هغه لومړني ناول "شیطان نڅوې" د ۲۰۱۳ کال د غوره ژباړل شوي کتاب جایزه ګټلې وه، چې د نړۍ پای ته ورته یو پوستمډرن یا له نویوالي ورهاخوا بڼې اثر دی. ده ته سوېډنۍ اکاډومۍ داسې مهال پر ټیلیفون د جایزې د ګټلو خبر ورکړ چې هغه فرانکفورت ته په سفر تللی و. دا جایزه به د ډسمبر په میاشت کې سټاکهولم کې د یوې پرتمینې غونډې پر مهال ورکړل شي.
|
10.10.2025 رادیو آزادی در دومین روز نشست زیر نام «دادگاه مردمی برای زنان افغان» در مادرید اسپانیا باز هم شهادت زنانی شنیده شد که در حکومت طالبان زندانی شدهاند، یا بهگفته آنها با تبعیض روبهرو شدهاند و زندهگیشان در اثر محدودیتهای وضع شده در معرض خطر قرار دارد. من زیاد افسرده شدم و کابل را ترک کردم.
هدا خموش عضو گروه اعتراضی زنان افغانستان است که قبلاً زندان طالبان را نیز تجربه کرده است. روز پنجشنبه «نهم اکتوبر» در روز دوم این محکمه شهادت داد: «من زیاد افسرده شدم و کابل را ترک کردم، اما در همان لحظه بخاطر اینکه وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان جابهجا شده بود، فردای آن روز وقتی دروازه را باز کردم که بیرون شوم، نامه دریافت کردم که نوشته بود باید خود تان را تسلیم کنید، چون شما یک فاحشه و شوهر شما یک بیغیرت است که در طی این سالها برای فحشا کارهای زیادی کردهاید و باید تقاص پس بدهید.»
|
10.10.2025 دآزادی رادیو اسرائیل او حماس اعلان کړی چې د اوږدمهاله اوربند او د بنديانو د خوشې کولو پر طرحې یې موافقه کړې ده. . دا د متحده ایالاتو د ولسمشر ډونالډ ټرمپ د سولې د پلان لومړۍ مرحله ده، هغه جګړه د پای ته رسولو په موخه چې له دوو کلونو راهیسې روانه ده او تر اوسه یې له ۶۷ زرو ډېر کسان وژلي او د منځني ختیځ بڼه یې بدله کړې ده. د حماس د توندلاري ډلې د برید له دوهم تلین یوه ورځ وروسته — هغه برید چې د اسراییلو ویجاړونکي یرغل ته یې لاره هواره کړه — د مصر په کوربهتوب غیرمستقیمو خبرو د ټرمپ د شلمادېزې سولې طرحې د لومړۍ مرحلې پر سر موافقه رامنځته کړه.
ولسمشر ټرمپ د چهارشنبې په ماښام (د میزان ۱۶مه) پر خپلې ټولنیزې شبکې Truth Social ولیکل:
«ډېر ویاړم چې اعلان وکړم، اسراییل او حماس دواړو د سولې د پلان لومړۍ مرحله لاسلیک کړې ده. دا پدې معنا ده چې ټول بنديان به ډېر ژر خوشې شي، او اسراییلي ځواکونه به تر یوې موافقې شوې کرښې پورې شاتګ وکړي — دایمي او باوري سولې پر لور د لومړي ګام په توګه.»
|
10.10.2025 صدای آلمان |
10.10.2025 دویچه ویلی د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ دفتر يا «اوچا» دا څرګندونې د پنجشنبې په ورځ په ژنيو کې وکړې. د اوچا له خوا ويل شوي دي چې د اسرائيلي چارواکو له لوري د اجازې تر ورکولو وروسته به چې دغې جګړه ځپلې سيمې ته غځيدلې لارې کنترولوي، دا مرستندويه توکي اړمنو خلکو ته ورسول شي. زیاته شوې په دې مرستو کې خوراکي توکي، درمل، خيمې او نور هغه شیان شامل دي چې په عاجلو توګه ورته اړتيا ليدل کیږي. اړونده موضوع: م.م. د بشري مرستو پر کارکوونکو د مرگونو بریدونو د زیاتوالي په هکله شکایت کړی د روانې اونۍ په پېل کې د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ دې دفتر ويلي ول چې اسرائيلي چارواکو د ۲۰۲۳م کال له اکتوبر میاشتې راهېسې د دوی له ټولو راجستر شويو کتارونو څخه ۴۵ سلنه ته یې نه هم اجازه ورکړې او نه یې هم هغه بند کړي دي. د اوچا يوه وياند وويل چې ملکيانو ته د مرستندویه توکو رسولو له پاره پرانیستو لارو ته اړتيا لري او د دې تضمين چې مرسته رسوونکي او اړمن کسان به خوندي وي او د بهرنيانو له پاره ویزې او د دې ډاډ هم باید موجود وي چې مرستې پرته له خنډ سيمې ته داخلې شي.
|
09.10.2025 صدای آلمان 
در یک رویداد امنیتی در پاکستان در نزدیکی مرز افغانستان ۱۱ عضو نیروهای امنیتی و ۱۹ شبهنظامی کشته شدند. تحریک طالبان پاکستانی مسئولیت این حمله را به عهده گرفته است.
این درگیری صبح چهارشنبه در ایالت ناآرام خیبرپختونخوا در شمال غرب پاکستان صورت گرفته است. هرچند ارتش پاکستان گفته است که این تلفات در نتیجه عملیات بر یک مخفیگاه شبهنظامیان به میان آمده است، اما برخی منابع دیگر گفته اند که نیروهای امنیتی مورد کمین شبهنظامیان قرار گرفتند.
ارتش پاکستان گفته است که پیش از طلوع صبح یک مخفیگاه شبهنظامیان را در نزدیکی مرز افغانستان هدف قرار داد و سپس درگیری صورت گرفت که در نتیجه آن ۱۱ سرباز و ۱۹ شورشی کشته شدند.
ارتش پاکستان شورشیان کشته شده را «خوارج» توصیف کرد، اصطلاحی که حکومت برای شبهنظامیانی مانند تحریک طالبان پاکستانی و گروه ارتش آزادیبخش بلوچ استفاده میکند.
منابع دیگر به خبرگزاری رویترز گفتند که شبه نظامیان اسلامگرا یک کاروان نظامی پاکستان در نزدیکی مرز افغانستان را کمین زدند و ۹ سرباز و دو افسر را کشتند.
پنج مقام امنیتی پاکستان به رویترز گفتند که کاروان نیروهای امنیتی ابتدا هدف انفجار بمبهای کنار جادهای قرار گرفتند و سپس شبهنظامیان به تیراندازی شروع کردند.
طالبان پاکستان با نشر بیانیهای مسئولیت این حمله را به عهده گرفتند. در این بیانیه که به خبرنگار رویترز ارسال شد، طالبان پاکستانی گفته اند که جنگجویان آنها به این کاروان حمله کردند. شهباز شریف نخست وزیر پاکستان در بیانیهای از نیروهای امنیتی به خاطر کشتن شبه نظامیان ستایش کرد و به نیروهایی که جان خود را از دست داده اند، ادای احترام نمود.
افزایش خشونتها در پاکستان تحریک طالبان پاکستان که خواهان سرنگونی حکومت و جایگزینی آن با یک حکومت اسلامی تندرو است، در ماههای اخیر حملاتاش بر نیروهای امنیتی پاکستان را افزایش داده است. مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
اسلام آباد ادعا میکند که شبه نظامیان از افغانستان برای آموزش و برنامه ریزی حملات علیه پاکستان استفاده میکنند و هند، دشمن دیرینه پاکستان، آنها را تامین مالی و حمایت میکند. این اتهامات را هر دو کشور همسایه رد میکنند.
پاکستان در سالهای اخیر شاهد افزایش خشونتهای شبه نظامیان بوده است که مسئولیت بیشتر آنها را تحریک طالبان پاکستان به عهده گرفته است. این گروه جدا از طالبان افغانستان اما متحد آنها خوانده میشود. تحلیلگران میگویند از زمانی که طالبان در افغانستان قدرت را در دست گرفته اند این گروه نیز جسورتر شده است.
|
09.10.2025 رادیو آزادی 
امروز، هشتم اکتوبر، بیست و چهارمین سالروز حمله ایالات متحده بر افغانستان است. امریکا در سال ۲۰۰۱ میلادی در همین روز حملات هوایی را بر افغانستان آغاز کرد، که در نتیجه آن نخستین دورهٔ حاکمیت طالبان پایان یافت. شماری از شهروندان افغانستان، سیاست مداران پیشین و آگاهان امور، این حمله را زمینه ساز آغاز فصل تازه ای از پیشرفت برای نسل نو افغانستان می دانند، اما شماری دیگر و نیز طالبان، آن را یکی از روز های تاریک در تاریخ این کشور توصیف می کنند. «در دوران نخست حکومت طالبان من در صنف سوم بودم، تمام مکتب ها بسته بود، کار بسیار محدود و آزادی بیان و اندیشه وجود نداشت، جامعه در ترس و وحشت زندگی می کرد.» یک باشندۀ ۳۴ سالۀ ولایت ننگرهار می گوید یک شبه زندگی خانواده او و مردم قریه اش چنان تغییر کرد که هرگز تصورش را هم نمی کردند. همان شبی که به گفته او نیروهای امریکایی بر افغانستان حمله کردند. او که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش در گزارش ذکر شود، به رادیو آزادی گفت: «در سال ۲۰۰۱، زمانی که امریکا حمله کرد، من همین جا بودم، شب حمله را هرگز فراموش نمی کنم، صدای بم ها می آمد و ما در اتاق های تاریک پنهان شده بودیم، اما وقتی حکومت طالبان سقوط کرد، زندگی آهسته آهسته تغییر کرد، پوهنتون ها دوباره باز شدند، کار پیدا شد، من هم به درسم ادامه دادم، امیدوار به زندگی شدیم، پس از پایان تحصیل، در یک موسسه بین المللی در بخش صحت کودکان کار می کردم.» این جوان می گوید در بیست سال پس از آن روز مهم ترین دستاورد هایش، تحصیلات عالی و احساس آزادی اندیشه بود و به گفته او با وجود چالش ها و ناامنی ها، بیشتر امور زندگی شان به خوبی پیش می رفت. امریکا در ۷ اکتوبر سال ۲۰۰۱ میلادی، که در افغانستان ۸ اکتوبر بود، بر این کشور حمله کرد که در نتیجه آن، نخستین دوره حکومت طالبان سقوط کرد. شماری از افغان ها ، از جمله سیاستمداران پیشین، کارشناسان، زنان و همچنین مقام های پیشین و کنونی حکومت طالبان، در مورد این تحولات دیدگاه های متفاوتی دارند. محمد عمر داوودزی، وزیر پیشین امور داخله در نظام جمهوری مخلوع به رهبری محمد اشرف غنی، می گوید در سال ۲۰۰۱ میلادی در نشست بن در مورد افغانستان، به حیث مقام ارشد سازمان ملل متحد در سطح کشور اشتراک داشت و در ایجاد نظام بدیل برای نخستین حکومت طالبان نقش مؤثری ایفا کرد. آقای داوودزی در صحبت با رادیو آزادی، دستاورد های بیست سال حاکمیت نظام جمهوری را پس از حمله امریکا چنین توصیف کرده است: «این بیست سال حضور امریکا در افغانستان دو بُعد داشت؛ نخست این که در این مدت کمک های بسیار زیادی صورت گرفت، دوم، دولت افغانستان که در بیست سال گذشته هم از نظر فزیکی و هم از نظر معنوی کاملاً ویران شده بود، دوباره بازسازی شد، یک و نیم میلیون جوان تحصیلات عالی انجام دادند، افغانستان جایگاه جهانی پیدا کرد، دیپلماسی و پاسپورت آن عزت یافت، اما در بُعد دوم، جنگ ها نیز ادامه داشت و هم امریکا و هم کشورهای منطقه سیاست های دوگانه را دنبال کردند.» اما حکومت طالبان، حمله امریکا بر افغانستان را «روز سیاه» در تاریخ این کشور خوانده است. همچنین سید اکبر آغا، رئیس پیشین شورای راه نجات افغانستان و از مقام های دوره نخست حکومت طالبان، حمله امریکا و بیست سال حضور آن در این کشور را اشغال، مداخله در سیاست داخلی و خارجی افغانستان و حتی دوره ای ناکام توصیف می کند. آقای اکبر آغا اما تأکید می کند که طالبان باید از گذشته های تلخ و جنگ ها عبرت بگیرند، حقوق مردم را تامین کنند و به آنان در حکومت سهم بدهند: «آنان (امریکا) برای اشغال آمده بودند، این بیست سال گذشته حکومت از افغان ها نبود، بلکه از آنان بود و سیاست داخلی ما قربانی سیاست های خارجی یا بیگانگان شده بود، پس این بیست سال، دوره ای ناکام بود، طالبان باید از تجربیات و دوره های گذشته عبرت بگیرند، زیرا ثبات افغانستان تنها با تأمین حقوق مردم استوار می شود.»
قابل یاد آوریست که حکومت طالبان بیست سال پس از سقوط حاکمیت نخست خود، در ماه اگست سال ۲۰۲۱ میلادی و پس از امضای توافقنامه دوحه با امریکا، بار دیگر به قدرت بازگشت و قوانین دوره نخست خود را دوباره بر افغان ها، به ویژه بر زنان، تطبیق کرده است. شینکی کروخیل، عضو پیشین ولسی جرگه و سفیر سابق افغانستان در کانادا، وضعیت کنونی حکومت طالبان را چنین ارزیابی می کند: «طالبان نه تنها اینکه از تاریخ گذشته درس نگرفتند و از فساد جلوگیری نکردند، بلکه فساد را بیشتر کردند. زندگی را بر مردم تلخ ساختند، دشمنی با زنان را دوباره آغاز کردند و حتی حق آموزش را از آنان گرفتند. در این وضعیت، بیشترین آسیب به زنان رسیده است، اما طالبان با این عملکرد ها به خود نیز زیان می رسانند، زیرا در سطح جهانی به رسمیت شناخته نمی شوند، کمکی با آنان صورت نمی گیرد، سرمایه گذاری وجود ندارد، سیستم بانکی فلج است و همه این ها تکرار اشتباهات گذشته آنان است.» اما حکومت طالبان همواره ادعا کرده است که در دوران حاکمیت آنان، حقوق مردم از جمله زنان محفوظ است؛ ادعایی که اکثریت افغان ها و جامعه جهانی آن را نمی پذیرند. شاه محمود میاخیل سرپرست پیشین وزارت دفاع در حکومت جمهوری مخلوع و آگاه امور سیاسی و امنیتی، ، می گوید هرچند حمله امریکا بر افغانستان زمینه بی ثباتی و جنگ های دوامدار را در کشور فراهم کرد، اما تأکید می کند که طالبان با اقدامات «افراطی» خود، بار دیگر زمینه مداخله کشورهای منطقه و جهان را در امور افغانستان مساعد ساخته اند: «وضعیتی که اکنون در افغانستان جریان دارد و روز به روز بدتر می شود، خود زمینه آن را فراهم می سازد که کشور های منطقه و جهان بار دیگر به گونه ای مداخله کنند یا جنگ های نیابتی شکل گیرد، که مسئولیت آن مستقیماً بر عهده طالبان است، تا زمانی که در یک کشور حاکمیت قانون وجود نداشته باشد و به مردم در حکومت داری سهم داده نشود، ثبات نیز به وجود نخواهد آمد.» در هفتم اکتوبر سال ۲۰۰۱ میلادی، که برابر با هشتم اکتوبر به وقت افغانستان بود، جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، به این دلیل که طالبان از تسلیم کردن اسامه بن لادن، رهبر شبکه القاعده، به امریکا خودداری کردند، دستور حمله بر افغانستان و سرنگونی حکومت طالبان را صادر کرد. ایالات متحده اسامه بن لادن را مسئول حملات یازدهم سپتمبر سال ۲۰۰۱ میلادی در امریکا که سبب مرگ حدود سه هزار غیر نظامی در امریکا شد، دانست و از طالبان خواست تا او را تحویل دهند، اما ملا محمد عمر مجاهد، رهبر وقت طالبان، تصمیم گرفت بن لادن که با او بیعت کرده بود، به امریکا تحویل داده نشود. در هفتم اکتوبر، طیاره های بی ۵۲ امریکایی از پایگاه های نظامی امریکا به سوی افغانستان پرواز کردند و بمباران سنگین را بر سنگرهای طالبان در شمال، جنوب و دیگر بخش های کشور آغاز کردند. پیش از آن که نیروهای امریکایی برای عملیات زمینی وارد خاک افغانستان شوند، حملات هوایی چندین هفته ادامه یافت و در نتیجه طالبان در تمامی جبهات عقب نشینی کردند و در نهایت، حکومت آنان سقوط کرد. قابل یادآوریست که دونالد ترمپ رئیسجمهور امریکا در روزهای اخیر بار دیگر به طالبان هشدار داده است که پایگاه بگرام را تحویل دهند، اما طالبان میگویند چنین کاری را نخواهند کرد. کارشناسانی که در گزارش با آنها صحبت شده است این هشدار ترمپ را صرفاً بخشی از سیاست داخلی او و تلاش برای ترساندن طالبان می دانند و میگویند که در عمل برنامه ای برای اقدام وجود ندارد. قابل ذکر است که امریکا و متحدان پیمان ناتو در افغانستان سه هدف اساسی را دنبال می کردند: مبارزه با تروریسم، مبارزه با مواد مخدر و ملت سازی. امام بار ها گزارش های در مورد عدم تحقق این اهداف در افغانستان منتشر شده است. شماری از سازمان های بین المللی بارها در گزارش های خود افغانستان را به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مواد مخدر معرفی کرده اند، مقام های پیشین نظام جمهوری نیز بارها گفته اند که در افغانستان تحت حاکمیت طالبان بیش از بیست گروه تروریستی فعالیت دارند. علاوه بر این، مردم عام و شماری از کارشناسان امور، تلاش ها در زمینه ملت سازی را نیز ناکام خوانده اند. در جریان دو دهه حضور نیروهای بین المللی به رهبری امریکا در افغانستان، بیش از ۱۵۰ هزار نفر کشته شدند، که در آن، بیش از ۳۵۰۰ تن نیروهای خارجی، بیش از ۶۶ هزار نیروهای افغان و بیش از ۵۱ هزار فرد ملکی شامل بودند.
|
09.10.2025 رادیو آزادی 
د افغان ښځو لپاره د ولسي محکمې په نوم د یوې ډلې فعالانو نن د هسپانیا په پلازمینه مادرید کې لومړۍ عمومي غونډه پیل کړه. د بشري حقونو کارپوهان، وکیلان، د ښځو د حقونو مدافعان او د مدني ټولنې فعالین په دې غونډه کې ګډون کوي. د غونډې تنظیموونکي وايي چې د دې غونډې هدف په افغانستان کې قربانیانو، په ځانګړې توګه ښځو او نجونو ته د دې فرصت برابرول دي چې د زده کړې، کار او په ټولنه کې یې پرونډې د بندیز په ګډون د طالبانو د پراخو محدودیتونو په اړه شاهدي ورکړي.د دې غونډې یوې تنظیمونکې د رواداري په نوم د بشري حقونو د ټولنې مشرې او د افغانستان د بشري حقونو د خپلواک کمیسیون پخوانۍ مشري شهزاد اکبر آزادي راډیو ته وویل چې که څه هم د دې محکمي نهایي سند به اجرایي بڼه نه لري خو هغه په نړۍ کې په تیره اسلامي هیوادونو کې خلکو ته د طالبانو په اړه یوذهنیت ورکولای شي چې دوی په افغانستان کې څه ترسره کوي. نوموړي د دې محکمې د وروستي سند پرنورو مهمو اړخونو هم رڼا واچوله.
" موږ نهایي فیصله د یوه مهم سند په توګه د څو هدفونو لپاره په کاراچولای شو. یو، د مختلفو جزایي بهیرونو لپاره یعنې، د جرمونو نړیواله محکمه کولای شي له هغه کارواخلی. د عدالت نړیواله محکمه ترې کار اخیستلای شي که د افغانستان قضیه هلته مطرح شي. دا داسې یوه محکمه ده چې په ترکیب کې یې د جنوبي افریقا یوه مسلمانه ښځینه قاضي چې د ریاست چارې یې مخ ته وړي، شامله ده، اوهغه کولای شي د خلکو لپاره یو جلا اخلاقي اعتبارولري. که څه هم دا محکمه اجرایي صلاحیت نه لري خو کیدای شي فیصله یې پرعامه ذهنیت ډیراغیز ولري. په تیره بیا موږ هیله من یو که وکولای شو پیغام یې خپلو مخاطبانو ته په اسلامي هیوادونو کې ورسوو."
د افغان ښځو لپاره د ولسي محکمې په نوم د یوې ډلې د فعالانو دا غونډه د بشري حقونو د فعالینو د هغو هڅو یوه برخه هم ده چې د طالبانو مشران مسؤل ګڼي او په افغانستان کې د ښځو د حقونو پراخه سرغړونې مستند کوي. د غونډې شواهد به له بیا کتنې وروسته د هیوادونو رسمي محکمو ته سپارل کیږي. دې ولسي محکمې چې د جنګي جرمونو، سیستماتیکې ځپنې او له بشري حقونو د سرغړونو په څیر قضیې څیړي، له مخکې په ټوله نړۍ کې پنځوس غونډې جوړې کړې دي. د بشري حقونو یو شمیرفعالان وروسته له هغې په مادرید کې جرګه کیږي چې روانه اونۍ د ملګروملتونو د بشري حقونو شورا یو پریکړه لیک تصویب کړچې له مخې یې په افغانستان کې د بشري حقونو او له نړیوالو قوانینو د جدي سرغړونو پیښې څېړل کیږي. د دغو څیړنو لپاره به یو نړیوال خپلواکه میکانیزم رامنځ ته کیږي چې د طالبانو او نورو لوریو له خوا د بشري حقونو د نقض پیښې مستند کوي.
د بشري حقونو مدافغانو او نړیوالو بنسټونو د ملګروملتونو د بشري حقونو د شورا د وروستي اقدام هرکلی او هغه یې په افغانستان کې د حقیقت موندنې، عدالت او حساب ورکولو په لور یو مهم ګام بللی دی.
د طالبانو حکومت تر اوسه د ملګروملتونو د بشري حقونو د شورا د وروستي اقدام په وړاندې غبرګون نه دی ښودلی، خو مخکې یې ویلي وو چې د ښځو د حقونو په اړه نړیوالې اندیښنې د دوی په ټکوبې بنسټه دي او ادعا یې کړې وه چې د ښځو په ګډون د ټولو خلکو حقونه د اسلامي شرایعت له مخې خوندي دي.
خو د طالبانو حکومت د ۲۰۲۱ کال په اګست کې واک ته له رسیدو وروسته، د ښځو او نجونو پر تعلیم او کار سخت محدودیتونه لګولي. نجونو یې له شپږم ټولګیو پورته ښوونځیو ته له تلو راګرځولې او د پوهنتونونو دروازې یې هم د نجونو او ښځو پرمخ تړلې دي. دغه راز یې په ډیری دولتي او غیر دولتي ادارو کې د ښځو پرکارهم محدودیتونه لګولي دي.
|
09.10.2025 باختر 
د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي به د پنجشنبې پر ورځ له هندي چارواکو سره خبرې وکړي. هغه به په هندي کې له خپل سیال او نورو لوړپوړو چارواکو سره وګوري. د طالبانو حکومت د بهرنیو چارو وزارت ویاند ضیا احمد تکل رسنیو ته د چهارشنبې پر ورځ وویل چې ښاغلی متقي د مسکو له سفر مخامخ هند ته روان شوی دی. د طالبانو حکومت د بهرنیو چارو وزارت یوې سرچینې بي بي سي ته وویل، له ښاغلي متقي سره په دغه سفر کې د طالبانو حکومت د سوداګرۍ وزارت مرستیال احمد الله زاهد، د بهرنیو چارو وزارت څلورم سیاسي ریس عبدالقهار بلخي او د دغه وزارت لومړی سیاسي ریس مفتي نور احمد ملګرتیا کوي. د هند د بهرنیو چارو وزارت ویاند، رندھیر جیسوال، د اکټوبر پر درېیمه د متقي د سفر پخلی وکړ او ویې ویل چې د ملګرو ملتونو د امنیت شورا کمیټې متقي ته هند ته د سفر معافیت ورکړی دی. متقي د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د بندیز لګول شویو ترهګرو په نوملړ کې دی، له همدې امله هغه اړ شو چې هند ته د تګ لپاره ځانګړی معافیت واخلي. د ملګرو ملتونو د امنیت شورا په ویناپانه کې راغلي " د سپټمبر پر ۳۰ امیر خان متقي ته د سفر معافیت تصویب شو چې د اکټوبر له ۹مې تر ۱۶ هند ته سفر وکړي."
د متقي دا سفر په داسې وخت کې کېږي چې د برتانیې لومړی وزیر کیر سټارمر هم د اکټوبر پر اتمه په دوه ورځني سفر ممبۍ ته رسېږي. په ۲۰۲۱ کال کې په افغانستان کې واک ته تر رسېدو وروسته، دا د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر لومړنی سفر دی چې هند ته یې کوي. تر اوسه دا نه ده روښانه چې متقي به د هند له لومړي وزیر نرېندرا مودي سره وګوري که نه. متقي به د خپل سفر پر مهال له یو شمېر سوداګریزو ډلو سره لیدنې وکړي. هند تر اوسه په افغانستان کې د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پېژندلی. تېره جمعه د بهرنیو چارو وزارت په اونیزه خبري غونډه کې، کله چې له ویاند رندھیر جیسوال د طالبانو حکومت د رسمیت پېژندنې په اړه پوښتنې وشوې، هغه هیڅ ځواب ورنکړ او چوپ پاتې شو. په افغانستان کې د طالبانو حکومت د ښځو پر کار او زدکړو د بندیز په څېر ځينې داسې پرېکړې کړې دي چې د بشري حقونو له سختو سرغړونو سره تړلې دي. دا ځکه خو ډېر هېوادونه په ډاډه زړه له هغوی سره ډيپلوماتیکو اړیکو جوړولو ته لاس نه غځوي. د هند د مشهورې انګریزي ژبې ورځپاڼې "دی هندو" د راپور له مخې، متقي ته به د بهرنیو چارو وزیر په توګه په پوره پروټوکول سره درناوی وشي. د هغه مېلمه پالنه به دولتي چارواکي کوي او د اکتوبر پر ۱۰مه به د ډیلي په حیدراباد هاوس کې د هند د بهرنیو چارو وزیر اېس جې شنکر له متقي سره خبرې وکړي. دا لا روښانه نه ده چې متقي به د هند له لومړی وزیر نریندرا مودي سره هم وګوري که نه. مسکو فارمټ د سې شنبې پر ورځ د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف په مشرۍ د مسکو فارمټ مشورتي غونډې کې ۱۰ هېوادونو ګډون کړی وو. په دې غونډه کې د هند استازیتوب په روسیه کې د هند سفیر ویني کمار کاوه. پر دې سربېره، د مسکو په دې فارمټ کې د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق، او همدارنګه د چین، ایران او د مرکزي آسیا د هېوادونو استازو هم حضور درلود. له افغانستان څخه د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر متقي په دې غونډه کې شامل وو.
د دې ناستې خپاره شوي انځور کې، متقي د طالبانو له سپین بیرع سره ناست لیدل کېږي. په ډېرو سیمه ییزو او نړیوالو ناستو که د طالبانو حکومت استازي برخه هم ولري، بیرغ د هېواد د استازي بیرغ په توګه نه کارول کېږي. د مسکو فارمټ په ګډه اعلامیه کې د ټرمپ د هغه بیان پر وړاندې هم مخالفت څرګند شوی، چې په کې یې د بګرام هوايي اډې بېرته د امریکا تر کنټرول لاندې راوستلو خبره کړې وه. که څه هم د بګرام نوم په مخامخ ډول نه دی یاد شوی، خو په اعلامیه کې راغلي: "په افغانستان او ګاونډیو هېوادونو کې د هیڅ هېواد د نظامي جوړښت د ځای پر ځای کولو هڅې د منلو وړ نه دي، په ځانګړي توګه کله چې موخه یې د سیمې د سولې او ثبات په ګټه نه وي." کار پوهان وايي، په مسکو فارمټ کې د متقي ګډون او ورکړل شوی پروټوکول د طالبانو حکومت د ځان لپاره یوه سیاسي بریا ګڼي او هند ته سفر یوه بله ډيپلوماټیکه لاس ته راوړنه چې له کلونو ګوښیتوب وروسته د سیمې له دغه ځواکمن هېواد سره اړیکې پالي. که څه هم هند د ځينو افغانانو له هغو نیوکو سره مخ دی چې وايي، د بشري حقونو یوه سرغړونکي حکومت ته ولې نژدې کېږي. د دې مخالف نظر بیا په افغان رسنیو کې دا ترسترګو کېږي چې وايي هند د افغانستان یو پخوانی ستراتېژیک ملګری هېواد دی او که واکمن هر څوک وي، د کابل او ډیلي اړیکو کې باید واټن رامنځ ته نشي.
|
09.10.2025 بی بی سی نشست سه روزه «دادگاه مردمی برای زنان افغانستان» امروز در مادرید، پایتخت اسپانیا، آغازبه کار کرده است. «استماع و رسیدگی به جنایات علیه بشریت و نقضهای فاحش حقوق بشری زنان و دختران در افغانستان» هدف دادگاه است. برگزارکنندگان میگویند در دو روز اول دادگاه، شاهدانی از داخل و خارج افغانستان شهادت میدهند؛ زنانیکه سالها با محدودیت و «خشونت سیستماتیک» زندگی کردهاند؛ تجربه خشونت خانوادگی یا ازدواج اجباری دارند، فعالان مدنی و حقوق زنان و تعدادی از زنانی که مخفیانه در مخالفت با محدودیتهای طالبان فعالیت کردهاند. این دادگاه به ابتکار چهار نهاد مدنی و حقوقی افغان در تبعید و با همکاری نهاد «دادگاه دائمی مردمی» مستقر در رم برگزار شده است. چهار نهادی که این دادگاه را برگزار کردهاند، میگویند این نشست «واکنشی» است به محدودیت و کندی مسیرهای رسمی عدالت. هرچند احکام دادگاه مردمی برای زنان افغانستان الزامآور نیست، برگزارکنندگان امیدوارند نتایج آن سندی تاریخی و اخلاقی برای دادخواهی زنان افغانستان باشد. آنها باور دارند که این دادگاه فرصتی مستقل و اخلاقی برای مستندسازی رنجها و مطالبات زنان است.
کیفرخواست و محورهای اتهامجلسات دادگاه شامل قرائت کیفرخواست دادستانها و ادای شهادت در حضور قضات و کارشناسان بینالمللی و افغان است همراه با ارائه نظرات کارشناسان درباره حقوق زن در اسلام. بنفشه یعقوبی، یکی از چهار دادستان، میگوید: «ما میخواهیم که صدای زنان افغانستان را به جهانیان برسانیم و سهم کوچکی در رساندن این صدا داشته باشیم.» به گفته برگزارکنندگان، هدف از این دادگاه مردمی که یک ریوه غیررسمی اما معتبر در حقوق بینالملل مدنی محسوب میشود، افزایش توجه جهانی به وضعیت زنان افغانستان و جلوگیری ازعادیسازی سیاستهای «سرکوبگر» حکومت طالبان است. شهرزاد اکبر، رئیس «رواداری»، نهاد حقوق بشری متمرکز بر افغانستان و یکی از تنظیمکنندگان این دادگاه میگوید: «ما میخواهیم وضعیت زنان در افغانستان را در کانون توجه افکار عمومی جهان قرار دهیم.» خانم اکبر که قبلا رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان بود، گفت در دادگاه، ۱۰ شاهد حضوری شهادت میدهند و شماری دیگر نیز از داخل افغانستان و کشورهای دیگر بهدلایل امنیتی شهادت خود را صوتی یا نوشتاری طرح میکنند. او میگوید: «برخی از زنانی که در اروپا زندگی میکنند نیز از ترس آسیب رسیدن به خانوادههایشان در افغانستان از حضور علنی خودداری کردهاند.» چهار حقوقدان افغان که دادستان «دادگاه مردمی برای زنان افغانستان» هستند کیفرخواست را تهیه کردهاند. محب مدثر، پژوهشگر حقوق بشر، بنفشه یعقوبی، فعال حقوق زنان که قبلا وکیل مدافع و فعال حقوق معلولین در افغانستان نیز بوده است و آزاده رازمحمد، مشاور حقوقی کارزار بینالمللی «پایان آپارتاید جنسیتی» از دادستان های این دادگاه هستند. دادستانها میگویند کیفرخواست را با همکاری پژوهشگران، وکلای بینالمللی و فعالان مدنی آماده کردهاند و در آن نظام طالبان به «جنایت علیه بشریت و نقض میثاقهای بینالمللی» متهم شدهاست. افغانستان عضو میثاقهای بینالمللی حقوق بشراست. این میثاقها حق آموزش، کار، آزادی بیان، آزادی مذهب و برابری زنان و کودکان را تضمین میکنند. اما برگزارکنندگان این دادگاه میگویند که حکومت طالبان با محروم ساختن دختران از ادامه تحصیل پس از مقطع ابتدایی، گرفتن حق کار از زنان، محدود ساختن آزادی بیان و سرکوب رسانهها، بازداشتهای خودسرانه و محروم کردن از خدمات اجتماعی و حقوق اساسی، این حقوق را نقض کردهاست. قانون «امر به معروف و نهی از منکر» که در اوت ۲۰۲۴ اعلام شد، مسئله دیگری است که این دادگاه به آن میپردازد. این قانون دامنه محدودیت زنان را در افغانستان گسترش دادهاست. بر اساس ماده ۱۳ این قانون، زنان موظف هستند در همه اماکن عمومی بدن و چهره خود را بپوشانند و حتی صدای زنانه «حرام» اعلام شده است. حکومت طالبان تا به حال به این دادگاه واکنشی نشان نداده است اما در گذشته همه اتهامها را رد کرده و سیاستهای خود را مطابق با اصول اسلامی و فرهنگی افغانستان دانسته است. آنها بارها اعلام کردهاند که محدودیتهای اعمالشده به زنان و دختران مثل ممنوعیت تحصیل بالاتر از کلاس ششم، منع اشتغال در برخی مشاغل و محدودیت در پوشش و حضور در اماکن عمومی، بر اساس تفسیر آنها از شریعت اسلام است و با فرهنگ و سنتهای افغانستان همخوانی دارد.
ترکیب قضات و روند دادرسیرواداری، موسسه حقوق بشر و دموکراسی افغانستان، نهاد پژوهش و توسعه و مجمع مدافعان حقوق بشر نهادهای برگزارکننده دادگاه است. نهاد «ملاله فند» که از حامیان مالی نهاد «رواداری» است، هزینه برپایی این دادگاه را تأمین میکند. «ملاله فند» مربوط ملاله یوسفزی، دختر پاکستانی برنده جایزه نوبل صلح میشود. او یکی از مدافعان شناخته شده آموزش دختران است. شهرزاد اکبر به بیبیسی گفت که قضات و کارشناسان به صورت داوطلبانه با این دادگاه همکاری میکنند. قضات دادگاه مادرید هشت قاضی از کشورهای اسپانیا، ایتالیا، مصر، هند، آفریقای جنوبی و افغانستان هستند. در میان آنها رشیده مانجو، گزارشگر پیشین سازمان ملل در امور خشونت علیه زنان، و غزال حارس، وکیل قانون اساسی و رئیس اسبق اداره بازرسی افغانستان، نیز حضور دارند. قضات این دادگاه در طول دو روز، شهادتها و مستندات چهار دادستان افغان را بررسی میکنند و در پایان بیانیهای مقدماتی درباره یافتههایشان را منتشر خواهند کرد. نتیجه نهایی دادگاه تا پایان سال جاری میلادی اعلام میشود. این دادگاه تحت نظارت «دادگاه دائمی مردمی» برگزار میشود، نهادی بینالمللی که به بررسی نقض حقوق بشر، جنایات علیه بشریت، جنایات جنگی و نسلکشی میپردازد. مقر اصلی آن در رم، ایتالیا است و تاکنون بیش از ۵۰ جلسه استماع در سراسر جهان برگزار کرده است. این محکمه، شبکهای از متخصصان شناختهشده بینالمللی است و سابقه طولانی در رسیدگی به پروندههای بینالمللی دارد. این دادگاه پیشتر دو جلسه در باره افغانستان برگزار کرده است: نخست در سال ۱۹۸۱ در استکهلم و دوم در سال ۱۹۸۲ در پاریس که هر دو به بررسی تهاجم نظامی اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان در سال ۱۹۷۹ اختصاص داشتند.
دادگاهی بدون قدرت الزام اما با وزن اخلاقی و سیاسیهرچند این دادگاه صلاحیت صدور حکم یا بازداشت ندارد، برگزارکنندگان آن میگویند تأثیر اخلاقی و سیاسی آن میتواند قابل توجه باشد. به گفته شهرزاد اکبر، «این دادگاه میخواهد به جهان یادآوری کند که افغانستان امروز زندانی بزرگی برای زنان است. در نبود یک نظام قضایی مشروع، چنین محاکمی میتوانند سندی تاریخی از رنج زنان افغان باقی بگذارند.» کارشناسان نیز معتقدند یافتههای این دادگاه میتواند در آینده بهعنوان منبع حقوقی مکمل در پروندههای رسمی، مانند تحقیقات دیوان کیفری بینالمللی کیفری یا دیوان دادگستری بینالمللی استفاده شود. برگزارکنندگان میافزایند که «دادگاه مردمی برای زنان افغانستان» علاوه بر ارزش حقوقی، تلاشی است برای بازسازی حافظه جمعی و جلوگیری از فراموشی. آنها هشدار میدهند که سکوت و بیتفاوتی جهانیان در برابر «نقض حقوق زنان در افغانستان» میتواند به تداوم رنج آنان مشروعیت ببخشد. در پایان، قضات بیانیهای منتشر خواهند کرد که بازتاب شهادتها و شواهد است.
|
08.10.2025 صدای امریکا 
وزارت خارجۀ ایالات متحده در گزارش سالانۀ ۲۰۲۵ در مورد قاچاق انسان در جهان گفته است که سواستفاده از کودکان توسط طالبان و سایر گروهها در افغانستان ادامه داشته و به سربازگیری و قاچاق کودکان و "بچه بازی" به گونۀ خاص در این گزارش اشاره شده است. وزارت خارجۀ ایالات متحده گفته است که مقامهای طالبان در بچهبازی دخیل بوده و نیز کودکان تا ۱۲ سال در صفوف آن گروه جلب و جذب میشوند که آنان را بیشتر در معرض خطر سواستفادۀ جنسی قرار میدهد. در گزارش آمده است که طالبان در زندانها و توقیفگاههای خود، کودکان قربانی قاچاق را در کنار بزرگسالان و در شرایطی نگه میدارند که خطر سواستفاده جنسی، کار اجباری و شکنجۀ آنان را افزایش میدهد. با اینحال، طالبان جلب و جذب کودکان را به صفت سرباز رد کرده و اعا دارند که پسرانی که هنوز مو در صورت -ریش و بروت – نداشته باشند، اجازه ندارند در خطوط جنگ یا پایگاههای آن گروه به کار گماشته شوند. بر اساس گزارش وزارت خارجۀ ایالات متحده، قربانیان قاچاق انسان به شمول قربانیان بچهبازی، هم از ترس مقامهای طالبان و هم به خاطر ننگ اجتماعی و بیم از بدنامی، نمیخواهند شکایت رسمی درج کنند. در گزارش آمده است: "طالبان و دیگر گروهها به گونۀ غیرقانونی کودکان را جلب و جذب کرده و از آنان در جبهات و نقشهای حمایوی کار میگیرند. طالبان توسط به اجبار و فریب، به شمول وعدههای دروغین، کودکان را جلب و جذب میکنند." در گزارش وزارت خارجۀ ایالات متحده آمده است که طالبان کودکان را از مکاتب در افغانستان و پاکستان، برای آموزشهای دینی و نظامی در "مدارس جهادی" جلب و جذب میکنند و خانوادهها را تشویق میکنند تا به فرزندان شان اجازۀ پیوستن به صفوف این گروه را بدهند. همچنین در این گزارش آمده است که گروههای مانند شاخۀ خراسان گروه دولت اسلامی (داعش) و جبهۀ مقاومت ملی، از کودکان در "مخاصمات مستقیم برای تعبیه و انفجار وسایل انفجاری، حمل اسلحه، جاسوسی، و نگهبانی پایگاهها" کار میگیرند. با آنکه رهبر طالبان حدود یکسال پیش با صدور فرمانی، قاچاق انسان را منع کرد و خواستار رسیدگی به چنین قضایا شد، در گزارش وزارت خارجۀ ایالات متحده آمده است که وزارتخانهها و دیگر نهادهای عامه در افغانستان حتا کمترین معیار لازم را برای محو قاچاق انسان عملی نمیکنند. گزارش حاکی است که حکومت طالبان، در سه سال گذشته جز اعلام اینکه ۳۰۰نفر را در پیوند به قاچاق انسان بازداشت کرده است، در این زمینه تحقیق و بازجویی نکرده و هیچ مورد اتهام علیه عاملان قاچاق انسان از سوی این گروه اعلام نشده است. یافتههای این گزارش حاکی است که بحران اقتصادی، رویدادهای وخیم اقلیمی، اخراج اجباری مهاجران افغان از کشورهای همسایه و عدم مصوونیت غذایی، خطر قاچاق انسان را در افغانستان افزایش بخشیده و دختران زیر سن را در معرض خطر ازدواج پیش از وقت، از جمله با برخی اعضای طالبان، قرار داده است. گزارش حاکی است که طالبان همچنان حقوق زنان، اقلیتها و دیگر گروههای آسیبپذیر را نقض میکند و بر بنیاد این گزارش، اقلیتهای قومی و مذهبی مانند شیعیان به ویژه هزارهها، سیکها و هندوها به دلیل تهدیدها از سوی طالبان و گروههای دیگر مانند شاخۀ خراسان داعش، به گونۀ فزاینده در معرض "بهرهگیری" قرار دارند. در این گزارش آمده است که برخی از زنان و دختران افغان که در افغانستان، هند، ایران و پاکستان "فروخته" شدهاند، توسط همسران جدیدشان برای اهدافی به شمول قاچاق جنسی و خدمتکار خانه بهرهگیری میشوند. این گزارش با اشاره به "سواستفاده و آزار و اذیت مهاجران افغان در ایران" گفته است که شبکههای قاچاق، مهاجران افغان را از ایران به اروپا منتقل کرده و آنان را برای بازپرداخت هزینۀ قاچاق شان، وادار به کار اجباری در رستورانها و "قاچاق جنسی" میکنند. در این گزارش آمده است که برخی قاچاقچیان افغان، پسران افغان را در آلمان، هنگری، مقدونیۀ شمالی و صربستان در معرض "بچهبازی" قرار داده اند. برای رسیدگی به این وضعیت در افغانستان، وزارت خارجۀ ایالات متحده در این گزارش سفارش کرده است که طالبان و دیگر گروهها از سربازگیری کودکان پرهیز کرده و از کودکان به ویژه کودکان مهاجر عودت کننده، کودکان گدا در خیابانها محافظت کنند. همچنین این گزارش خواستار تدوین و انفاذ قوانین جامع برای مجازات عاملان قاچاق انسان و ممنوعیت بر بچهبازی در افغانستان، به شمول صفوف طالبان، شده و سفارش کرده است که جنایات مرتبط با قاچاق کودکان پیگرد شده و عاملان آن، به شمول مقامهای طالبان، به کیفر رسانیده شوند. تا زمان نشر این گزارش، طالبان و جبهۀ مقاومت ملی افغانستان در پیوند به یافتههای این گزارش واکنش نشان نداده اند، اما در گذشته اتهامها و گزارشهای این چنینی را رد کرده بودند.
|
08.10.2025 رادیو آزادی 
شماری از ساکنان کندهار میگویند که از شام سهشنبه ۷ اکتوبر، اینترنت فایبر نوری در این ولایت با اختلال جدی روبهرو شده است. آنان میگویند که وایفای منازل و شرکتهای تجارتیشان از کار افتاده و تا هنوز علت این مشکل روشن نیست. اینترنت وایفای قطع شده است و کار نمیکند، این انترنت بعد از شام قطع شد و معلوم نیست که تا چه وقت قطع خواهد بود. پیش از این، اینترنت فایبر نوری در ولایت کندز نیز روز دوشنبه قطع شده بود، اما روز سهشنبه دوباره وصل شد. این در حالی است که هفتهٔ گذشته حکومت طالبان برای ۴۸ ساعت، اینترنت و خدمات مخابراتی را در سراسر افغانستان قطع کرده بود. بهار نیل، یک باشندهٔ شهر هرات به رادیو آزادی گفت که با شنیدن خبر قطع اینترنت فایبر نوری در ولایت کندهار نگران است که قطع انترنت در سراسر افغانستان دوباره تکرار نشود: «همه نگرانیم و تشویش داریم. زندگی مردم این روزها خیلی وابسته شده به اینترنت. هر بخشی از زندگی یک ارتباط به آن میگیرد، از کار و وظیفه گرفته تا تحصیلی که ممنوع شده. بالاخره دختران با روشهای مختلف در حال حاضر تلاش میکنند که آنلاین درس بخوانند. تمام اینها به شرایط بدی قرار میگیرند و این وضعیت برای آنان سخت و مشقتبار میشود. انشاءالله که شاهد این روز نباشیم و جلو این کار گرفته شود.» ادارههای مخابراتی و مسئولان حکومت طالبان تا اکنون در مورد علت این اختلالها ابراز نظر نکردهاند. این در حالی است که همزمان روز سهشنبه ۱۵ میزان، سیمینار سهروزهٔ تمام والیان و ولسوالان حکومت طالبان که به کندهار فراخوانده شده بودند، در این ولایت پایان یافت. حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت طالبان با نشر اعلامیهای در شبکهٔ ایکس خود گفته که هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان در سخنرانیاش در این سیمینار تأکید کرده که آنان نمایندگان حکومتشان هستند و باید با تقوا، عدالت و پیروی از شریعت عمل کنند تا رفتار و عملکردشان بر مردم اثرگذار باشد. گفتنی است که حکومت طالبان از ۷ تا ۹ میزان تمامی خدمات اینترنت و شبکههای مخابراتی را در افغانستان قطع کرده بود که با واکنشهای گسترده از سوی کاربران، فعالان مدنی و نهادهای بینالمللی روبهرو شد. از جمله سازمان عفو بینالملل، قطع اینترنت در افغانستان را اقدامی ناسنجیده و در تضاد با معیارهای بینالمللی و دارای پیامدهای ناگوار بر زندگی مردم خواند. شماری از افغانها نیز پس از وصل شدن دوبارهٔ اینترنت و خدمات مخابرات گفتند که در دو روز قطع اینترنت، کار، آموزش آنلاین و فعالیتهای تجارتیشان بهشدت مختل شد. همچنان مشکلات جدی در بخش تبادلهٔ اسعار، امور گمرکی، فعالیت شرکتهای هوایی، تجارت، صادرات و واردات به میان آمد. حکومت طالبان بیشتر از یک ماه قبل، اینترنت وایفای را در بیش از ده ولایت بهگونهٔ تدریجی قطع کرد و سپس خدمات تمامی شبکههای انترنتی و مخابراتی را در افغانستان برای دو روز متوقف ساخت. برخی منابع طالبان به رادیو آزادی گفته بودند که این اقدام به هدف جلوگیری از «منکرات» صورت گرفته است. مقامهای طالبان تا هنوز هیچ توضیح رسمی دربارهٔ دلیل قطع گستردهٔ اینترنت ارائه نکردهاند. سحر فطرت، پژوهشگر امور زنان در سازمان دیدبان حقوق بشر، پیش از این به رادیو آزادی گفت که محرومسازی مردم از دسترسی به اینترنت، راه را برای پنهانکاری، نقض حقوق بشر و سرکوب صدای شهروندان باز میکند. او تأکید کرد که جامعهٔ جهانی و نهادهای حقوق بشری میتوانند با اعمال فشارهای دیپلوماتیک، حمایت از رسانهها و نهادهای مدنی مستقل و ایجاد چهارچوبهای نظارتی پاسخگویی بینالمللی تضمین کنند که طالبان دوباره دست به چنین اقداماتی نزنند و در صورت وقوع، مسئولان آن مجبور به پاسخگویی شوند.
|
08.10.2025 رادیو آزادی 
د مسکو فارمټ اوومه ناسته نن د اکتوبر ۷ مه جوړه شوه، امير خان متقي له ناستې وروسته رسنیو ته وویل چې ټول ګډون کوونکو په یو اتفاق په افغانستان کې په سوله او ثبات ټینګار وکړو. د طالبانو د بهرنیو چاور وزیر امیر خان متقي د مسکو فارمټ د اوومې ناستې ګډون والو ته په وینا کې که څه هم د کوم ځانګړي هیواد نوم وانه خیست خو وې ویل یو شمېر لوري هڅه کوي چې افغانستان سیمې ته د خطر په توګه معرفي کړي. امیر خان متقي په خپلې وینا کې چې ویډیو بڼه یې سې شنبه د اکتوبر اوومه د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت مرستیال ویاند ضا احمد تکل په خپل یوټیوب خپره کړې په افغانستان کې د داعش په ګډون د بهرنیو ترهګرو ډلو د موجودیت په اړه راپورونو ته په اشارې وویل ،اوس مهال په دې هیواد کې هیڅ بهرنۍ ترهګره ډله چې د نورو هیوادونو پرضد د افغانستان خاوره استعمال کړي نشته او په خبره یې له ناامنۍ زورېدونکي هیوادونه دې په دې برخه کې خپل مسوولیت په خپله ترسره کړي. «زه په ډېر تاسف وایم چې یو شمېر لوري فعاله هڅه کوي چې په تېرو څلورو کلونو کې د راغلې ارامۍ او امنیت د ستایلو پر ځای افغانستان سیمې ته د خطر په توګه معرفي کړي، زموږ اطلاعات دا دی چې په وروستیو کې داعش او یو شمېر نورو ډلو د سیمې په نورو هیوادونو کې د تجهیز او روزنې مراکز جوړ کړي دي چې افغانستان ته د اندېښنې وړ دي.» نوموړي دغه شان ادعا وکړه چې اوس مهال په افغانستان کې د نشه یې موادو کر او قاچاق صفر ته نژدې شوی خو په خبره یې په نورو هیوادونو کې چې هغه یې نوم وانه خیست د نشه يي توکو تولید او قاچاق زیات شوی دی. امیر خان متقي د سیمې له هیوادونو غوښتنه وکړه چې په دې برخه کې دې خپلواکې څېړنې ترسره کړي. دا په داسې حال کې ده چې د طالبانو حکومت له دې وړاندې پاکستان د داعش په ملاتړ تورن کړی او ویلي یې وو چې د دې هیواد په یو شمېر سیمو کې د داعش وسله والو فعال مرکزونه موجود دي او په دې مرکزونو کې دوی ته روزنه ورکول کیږي خو پاکستان دغه ادعاوي رد کړي دي. ښاغلي متقي له ناستې وروسته رسنیو ته وویل چې ټول ګډون کوونکو په یو اتفاق په افغانستان کې په سوله او ثبات ټینګار وکړو. د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف د دغه ناستې په پرانستونکې وینا کې وویل چې مسکو ته د افغانستان یا ګاونډیو هیوادونو په خاوره کې د درېیمو هیوادونو پوځي تاسیسات په هیڅ دلیل د منلو وړ نه دي. (موږ ته په هیڅ صورت یو وار بیا په افغانستان او دګاونډیو هیوادونو په خاوره کې د درېیمو هیوادونو پوځي تاسیسات د منلو نه دي، هغه که په هره بهانه وي، بهرنی پوځي حضور کولای شي د سیمې د بې ثباتۍ او نویو جګړو لامل شي، د افغانستان تاريخ له بهرني پوځي حضوره ډک دی او له تېرو تجربو باید هر چا زده کړې کړې وي.) دا خبرداری په داسې حال کې ده چې په وروستیو کې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ په وار وار په افغانستان کې د بګرام هوايي اډې په بېرته ترلاسه کولو ټینګار کړی دی. نوموړي ان خبرداری ورکړی چې که طالبان دغه اډه امریکا ته ورنکړي نو بدې پېښې به رامنځته شي خو د بدو پېښو په اړه یې څه نه دي ویلي، د طالبانو حکومت په بګرام کې هر ډول بهرنی پوځي حضور رد کړی. د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف دغه شان وویل داسې یو خپلواک او باثباته افغانستان غواړي چې له خپلو ګاونډیو سره په سوله او تفاهم کې ژوند وکړي. نوموړي پر لویدیځو هیوادونو تور پورې کړ چې له افغانستان سره د دښمنانه سیاست له امله یې دا هیواد له ستونزو سره مخ کړی دی۰ د کوربه روسیې ترڅنګ، هند، ايران، قزاقستان، چين، قرغزستان، پاکستان، تاجکستان، ترکمنستان او د ازبیکستان، ځانګړو استازو او لوړو پوړو چارواکو په دې ناسته کې برخه اخیستې ده. روسیي رسنیو ویلي د دې ناستې ګډون وال به د افغانستان په سیاسي، اقتصادي وضعیت او دغه راز د ترهګرۍ او مخدره موادو سره د مبارزې په لارو چارو بحث وکړي. د مسکو فارمټ اوومه ناسته داسې مهال جوړیږي چې په افغانستان کې د ترهګرو ډلو د موجودیت او مخدره موادو د تولید او قاچاق په اړه له دې وړاندې اندېښنې ښودل شوي دي. د منځنۍ اسیا د هیوادونو په ګډون روسیې او پاکستان په وار وار په افغانستان کې د داعش په ګډون د د ټي ټي پي او بیلابیلو ترهګرو ډلو پر موجودیت اندېښنه ښودلې ده خو طالبانو په دې هیواد کې د هر ډول بهرنیو ترهګرو موجودیت رد کړی دی. مسکو فارمټ د افغانستان په اړه د روسیې په مشرې د سیمه ییزو هیوادونو ناسته ده چې شپږمه هغه یې تېر کال د طالبانو له ګډون پرته ترسره شوې وه. دا فارمټ په ۲۰۱۶ ډیسمبر کې پیل شو. که څه هم په لومړیو کې یې غړو شمېر کم خو په وروستیو کې یې د غړو شمېر په تدریجې ډول یولس هیوادونو ته لوړ شوی دی.
|
08.10.2025 بی بی سی 
سیزده سال پیش، ابیگیل آدمز گرینوی ــ نقاش و مجسمهساز ساکن واشنگتن ــ در حال قدمزدن در محله جورجتاون بود که ناگهان چیزی توجهش را جلب کرد: فروشگاهی کوچک و پر از رنگ، پارچههای سوزندوزیشده و نقشونگارهای آشنا برای مهاجران افغان. در پشت ویترین، صداهایی غریب به گوش میرسید: موسیقیای پر از ریتم، اندوه و شکوهی کهن. او وارد شد و همانجا زندگیاش تغییر کرد. ابیگیل امروز آن لحظه را اینگونه به یاد میآورد: «هرگز موسیقی افغانستان را نشنیده بودم، اما در همان اولین برخورد مرا مجذوب خود کرد. کلمات را نمیفهمیدم، اما احساسش را درک میکردم؛ انگار موسیقی مستقیماً با قلبم حرف میزد.» مسعود نهتنها طبله (سازی از خانواده سازهای کوبهای که در افغانستان و هندوستان نواخته میشود) را با مهارتی کمنظیر مینوازد، بلکه به چندین زبان نیز آواز میخواند. همین آشنایی، نقطه آغاز همکاری غیرمنتظره آنها بود. ابیگیل که دههها در هنرهای تجسمی غرق بود، تصمیمی گرفت که حتی نزدیکترین دوستانش را شگفتزده کرد: او میخواست موسیقی افغانستان را بیاموزد. نقاشی و مجسمهسازی را کنار گذاشت و سراغ سازهای دشوار رفت: هارمونیوم و طبله. سازهایی که فراگیریاش سالها تمرین و تلاش میطلبد و کمتر زن غربی به سراغش میرود. اما ابیگیل، پا پس نکشید. ابیگیل میگوید: «در آغاز حتی نمیدانستم چگونه باید کنار ساز بنشینم. اما مسعود با صبوری تمام قدمبهقدم به من آموخت؛ نه فقط تکنیک، بلکه احساسی که پشت هر نت نهفته است.» دگرگونی ابیگیل تنها به موسیقی محدود نمانده است. او اغلب جامههای سنتی افغانستان را بر تن میکند؛ خانهاش پر است از قالیهای دستباف و سازهای محلی؛ او عاشق غذاهای سنتی افغانستان است و ماشیناش با رنگهای شاد رنگآمیزی شده که نظیرش در واشنگتن و آمریکا نیست. خودش میگوید: «میخواستم موسیقی را زندگی کنم، نه فقط بنوازم.» همین بود که ابیگیل آدمز گرینوی همراه مسعود عمری، گروه موسیقی «طبله برای دو نفر» را بنیان نهادند. ابیگیل درباره گروه «طبله برای دو نفر» میگوید همهچیز با مسعود عمری آغاز شد؛ نوازندهای که سالها شاگردی کرده و در موسیقی کلاسیک طبله به استادی رسیده است. او که در کابل به دنیا آمده و پس از جنگ به اسلامآباد رفته بود، یازده سال نزد استادش آموزش دید تا سرانجام مقام «گورمانی» گرفت؛ عنوانی در سنت موسیقی کلاسیک هند که به معنای تأیید استاد و رسیدن شاگرد به مرتبه استادی است. ابیگیل میافزاید: «وقتی به این موسیقی وارد شدم، مسعود همهچیز را از پایه به من آموخت. احساس میکنم خدا درستترین استاد را سر راهم قرار داد؛ کسی که میدانست چگونه این موسیقی را به من منتقل کند.» او ادامه میدهد: «کاری که ما میکنیم واقعاً استثنایی است. مسعود همزمان با نواختن طبله، دهها ترانه را در چهار زبان ــ فارسی، اردو، هندی و پشتو ــ میخواند؛ کاری که تقریباً ناممکن به نظر میرسد. آنها بدون نت و تنها با حافظه اجرا میکنند و همهچیز بر پایه اعتماد متقابل پیش میرود. ابیگیل میگوید: «شاید در آمریکا چندان شناخته نشده باشیم، اما در افغانستان، پاکستان، هند و حتی روی یوتیوب، مردم بهخوبی میدانند که چیزی متفاوت در جریان است.» امروز این دو با نام «طبله برای دو نفر» روی صحنه میروند. مسعود همزمان مینوازد و آواز میخواند، و ابیگیل با هارمونیوم یا مجموعهای از سه طبله کوچک او را همراهی میکند. ابیگیل میگوید: «وقتی اجرا میکنیم، مسعود باید مطمئن باشد که دقیقاً میدانم کجای موسیقی ایستادهام. چون او همزمان سه کار انجام میدهد: مینوازد، میخواند و شعرها را به یاد میآورد.» موسیقیشان برای بسیاری از شنوندگان آمریکایی شاید ناآشنا باشد، اما در فضای مجازی و میان افغانهای مهاجر و مخاطبان جنوب آسیا، طرفداران پرشوری پیدا کردهاند. ویدیوهایشان از کابل تا لاهور و دهلی دستبهدست میشود. ابیگیل میگوید که راه او برای پذیرفته شدن در جامعه افغان آسان نبوده است. او به عنوان زنی غربی که موسیقی شرقی را مینوازد، با چالش روبهرو بود، اما تلاش و تمرین مداومش باعث شد تجربههای فراموشنشدنی به دست آورد. او میگوید: «بزرگترین چالش زندگی من این بوده که از سوی جامعه افغان پذیرفته شوم، چون میدانم برای یک زن، آنهم زن غربی، غیرمعمول است که این موسیقی را بنوازد.»
ابیگل میگوید این انتخاب، برای او چیزی فراتر از زیباییشناسی است؛ نوعی مأموریت برای زنده نگهداشتن موسیقیای که در افغانستان امروز خاموش شده است.
از زمان بازگشت طالبان درآگوست ۲۰۲۱، کنسرتها ممنوع و سازها شکسته شدهاند. بسیاری از هنرمندان یا سکوت کردهاند و یا کشور را ترک کردهاند. در چنین شرایطی، گروه «طبله برای دو نفر» باور دارد که کارشان نهتنها یک همکاری فرهنگی، بلکه عملی از سر مقاومت است.
ابیگیل خاموشی موسیقی در افغانستان را «تراژدی» میداند و باور دارد که «موسیقی و هنر کلید هویت یک فرهنگاند؛ آنها داستان، تاریخ و پیامهای یک کشور را روایت میکنند. بدون موسیقی و هنر، چیزی عظیم خاموش شده است.»
مسعود که سالها در کابل استاد و نوازنده شناختهشدهای بود، اکنون در غربت با سازش به گذشته و هویتش وصل میشود. ابیگیل اما چیزی یافته که هرگز انتظارش را نداشت: هدفی تازه در زندگی.
ابیگیل میگوید موسیقیاش حامل پیامی ساده اما عمیق است: هیچ سدی برای آموختن و آفرینش وجود ندارد. ابیگیل میگوید شنوندگان واکنشهای پرحرارتی نشان دادهاند: جوانان مهاجر افغان پس از اجراها از او تشکر میکنند که صدای فرهنگی را زنده نگاه داشته که میترسیدند نابود شود. مخاطبان غربی هم غالباً محو پیچیدگی و زیبایی این موسیقی میشوند. او خود را نماینده افغانستان نمیداند، اما ایمان دارد که عشق میتواند از هر مرزی بگذرد: «موسیقی زبان دل است؛ مهم نیست از کجا آمدهای، اگر با دل گوش بدهی، درک خواهی کرد.» او میافزاید: «حالا وقتی مردم آمریکا مرا میبینند که با تمام وجودم این موسیقی را اجرا میکنم و در کنسرتهای حرفهای مینوازم، خوشحال میشوم که آنها هم تجربه مشابهی دارند.» بازخوردها همیشه مثبت است؛ به گفته ابیگیل غربیها هیجانزده میشوند، موسیقی را دوست دارند، حتی اگر کاملاً زبان یا ریتم آن را نفهمند. شعار«طبله برای دونفر» روشن و بیپیرایه است: «نواختن برای صلح» و موسیقی، در هر کوبش طبله، ثابت میکند که هیچ سرکوبی، هیچ جنگی و هیچ سکوتی توان خاموشکردنش را ندارد.
او باور دارد که «هر چیزی ممکن است، ما میتوانیم در هر سنی هر چیزی را بیاموزیم» و اجرای موسیقی افغانستان توسط یک زن آمریکایی خود نمونهای از شکستن مرزهاست. او امیدوار است شنوندگان پس از شنیدن موسیقیشان هم لذت ببرند و هم دلشان گشوده شود
|
08.10.2025 بی بی سی په افغانستان کې د طالبانو مشر مولوي هبت الله اخوندزاده د والیانو او ولسوالانو په یوه کمسارې درې ورځنۍ ناسته کې لارښوونه کړې چې زیرک ټیلیفونونه دې "ډېر نه کاروي."
په دغه ډول ناستو کې خبریالانو ته اجازه نه ورکول کېږي خو بيبيسي د دې غونډې له ځینو کډونوالو سره خبرې کړې دي. دغې ناستې ته د طالبانو حکومت ټول والیان او څه باند ۴۰۰ ولسوالانو ور بلل شوي وو. دې ناستې ته د طالبانو حکومت کورنیو چارو وزیر سراج الدین حقاني، د امربالمعروف وزیر محمد خالد حنفي، عدلیې وزیر عبدلحکیم شرعي او د پوهنې وزیر حبیب الله اغا په ګډون ځینې نور لوړ پوړي چارواکي هم ورغلي وو.
د هغو کډنوالو په وینا چې درې ورځې دغې ناستې ته ورغلی وو او نه یې غوښتل نومونه یې واخیستل شي، بيبيسي وویل د مولوي هبت الله اخوندزاده په وینا کې د زیرک ټیلیفونونو په کمې کارونې ټینګار وشو، خو د انټرنېټ د بندېدو په اړه "هېڅ ونه ویل شول." دغو کډنوالو چې د ښاغلي اخوندزاده وینا یې اورېدلې وه، وویل، "هغه ټینګار کاوه چې په دغو شیانو [زیرک ټیلیفونونو] ځانونه مه بوختوئ، دا مو وخت ضایع کوي، ځوانان تشویق کړئ چې غټ ټیلیفونونه ډېر ونه کاروي."
|