چی منکر پری اعتراض کولالی نشی
جهانی دا دی تحقیق دی که اعجاز
مبتکر، پیاوړی او غښتلی محقق جهانی استاد.
حدود ده سال قبل مضمونی در مورد والاحضرت سردار صاحب داؤد خان یا داوود خان نوشتم و یک کاپی آن را به شاغلی استاد سیستانی ارسال نمودم.
شاغلی سیستانی ضمن ایملی برایم نوشت که نوشته خودت، عقیده مرا مخصوصاْ به ارتباط لشکر کشی حکومت و سردار صاحب علیه قوم مظلوم و فقیر ساپی (صافی) به صفر تقرب بخشید.
اکنون مطالغه تحقیق کم نظیر تان در مورد علامه صاحب افغانی ، با وجه مماثلی، عقیده مرا در مورذ علامه سید جمال الدین افغانی، صفر نه بلکه بسیار کم ساخت.
حدود ۲۵ سال قبل مرحوم پوهاند محمد نادر عمر مضمونی در مورد علامه صاحب، در مجله آئینه افغانستان نوشتند و در آن از انکار علامه صاحب در مورد ملیتش تذکر داده بودند.
اګر علامه صاحب خود را افغانی میګفت و طبق نوشته شما، خود را کابلی نیز معرفی نموده است و شاګزد مستقیم یعنی غلامه شیخ محمد عبده و علامه داکتر اقبال نیز او را افغانی میدانند لذا ضرورت به اختفا، ملیتش چه خواهد بود؟
ګله بزرګی که ما پښتون تباران از علامه صاحب داریم این است که او با وجودیکه از خانواده بزرګ سادات کنر است، که مادر کلان پدری من نیز به همین خانواده تعلق دارد، در عمر خود یک رساله و حتی یا یک مقاله به زبان ملتی افغانی - پشتو ننوشت. در حالیکه او به حیث یک نابغه، چندین لسان خارجی را در ظرف کمی یاد میګرفت.بیت محمد ګل بزرګ در مورد علامه صاحب افغانی صدق میکند که:
پردۍ ژبی زده کول که لوی کمال دی
خپله ژبه هیرول بی کمالی ده
ما به وجود علامه صاحب افغانی به حیث یک نابغه و مسلمان متجدد و یک تبعه افغان افتخار میکنیم ولی نمیدانم بزرګترین خدمتی که او برای وطن و مردم خود انجام داده چه خواهد بود؟
اذعان میدارم، هم چنان که شما در دنیای شعر و ادب استاد هستید، در قسمت تحقیقات نیز انقلابی به وجود آورده اید که دیګران از پس کوچه اش نیز نګذشته اند، لذا به شما مراتب تبریکات خود را ابراز میذارم.
ستا د دشمنانو ملا ماته غواړم.
په درناوی
